Yerken cezası olan helva: Öküz (öksüz) helvasının hikayesi

Antalya’nın Alanya ilçesiyle özdeşleşmiş bir lezzet olan öküz (öksüz) helvası, hem görünümü hem lezzetiyle iştah kabartıyor.

Öküz helvası nam-ı öbür öksüz helvası, farklı isminin yanı sıra ceza içeren öyküsüyle de dikkati çekiyor.

Bir rivayete nazaran, çocuklarına yedirecek bir şey bulamayan bir anne, meskende kalan son materyallerle bir helva hazırlamış ve bu helva, öksüz helvası olarak anılmıştır. Öksüz helvasının ismi, vakitle değişime uğramış öküz helvası ismini almıştır.

Farklı yörelerde, birebir materyal ve benzeri pişirme prosedürleriyle yapılabilen bir helva olan öküz helvası; rivayet edilen kıssası, servis biçimi ve yeme ritüeliyle özgünleşir.

Pekala, Öküz (öksüz) helvası nasıl yapılır, gereçleri nelerdir? Alanya helvasının sunumundaki yağ havuzu neden hazırlanıyor? İşte yerken cezası olan öksüz/öküz helvasının öyküsü ve tanımı…

ÖKÜZ HELVASININ ÖYKÜSÜ

Tanımı ve lezzeti ile akılda yer edecek Alanya helvası, kış aylarının da gelmesiyle birlikte menülerin vazgeçilmezleri ortasında yer alan tatlılardan..

İçindeki pekmek sayesinde daha koyu görünen rengi ile dikkat çeken Alanya helvasını değişik kılan bir özelliği de bir sonraki konuk olunacak konutu belirlemesi.

Adetlere nazaran, helvanın sunumu sırasında oluşturulan tabağın ortasındaki yağ havuzunu yıkan kişi ile belirleniyor. Helvayı ortadaki yağ havuzuna batırarak yiyenlerden havuzu bozan, meskeninde konuk ağırlıyor.

Helvayı bozan şahıslara de ‘öküz’ denildiği için Alanya helvası ‘öküz helvası’ olarak da anılıyor ancak gerçek kıssası halbuki bambaşkaymış!

KISSAYA NAZARAN YARATICISI ÖKSÜZ BİR AİLE

Öküz helvasını asıl öyküsü ise üstte anlatılan gelenekleşmiş öykü kadar eğlenceli değil. Alanya helvası, halk ortasında kulaktan kulağa yayılan bir öyküye nazaran, fakir ana-oğulun yaşadıkları ile oluşmuş.

Ana-oğul neredeyse her gün komşu ailenin mutfağından gelen helva kokularını duyarmış. O devirlerde şeker kıymetli olduğundan zenginlik simgesi olarak görülürmüş. Fakir ailelerin konutunda şeker olmadığı için de helva yeme talihi her meskende olmazmış.

Bir mühlet sonra kokulardan etkilenen oğul, annesinden helva istemeye başlamış. Oğlunu kırmak istemeyen anne ise konutta kalan son gereçlerle hazırlamış öksüz (öküz) helvasını.

Pekmezi sulandırarak unla karıştırıp helva haline getirmiş. Lezzeti yerinde olsa da manzarasının koyu olduğunu fark eden oğul, helvanın rengini sormuş. “Komşunun helvası beyaz, bizimki neden kara” diye soran oğluna annenin karşılığı da “Bu öksüz helvası da ondan” olmuş. O günden sonra pekmezle yapılan bu helva, Alanya’da öksüz helvası olarak anılmaya başlanmış.

Şimdilerde misafirliklerin vazgeçilmez bir cümbüşü olarak görülen Alanya helvası tanımı pekmez, un ve yağ ile hazırlanıp ceviz ile süsleniyor.

ALANYA HELVASI (ÖKÜZ HELVASI) İÇİN MATERYALLER

• 1,5 su bardağı elenmiş un
• 1,5 su bardağı üzüm pekmezi
• 5 su bardağı su
• 1 yemek kaşığı zeytinyağı

Sunumu için:

• 2 yemek kaşığı tereyağ
• Ceviz

ÖKÜZ HELVASI TANIMI

• Pekmezi ve 3 su bardağı suyu helva tenceresine koyunuz ve orta ateşte kaynatıp ocağın altını kısınız.
• Kaynamış pekmeze elenmiş unu ve 2 yemek kaşığı tereyağını ekleyiniz.
• Tahta kaşıkla devamlı karıştırarak kıvam tutturunuz.
• Helvayı devamlı karıştırarak pişirirken kalan 2 bardak suyu azar azar ekleyip helvaya yediriniz.
• Un uygunca pişip kokusu gidinceye kadar karıştırıp kısık ateşte pişirme sürecini en az 30-40 dakika sürdürünüz.
• Helva koyu bir kıvam tutunca pişirmeyi durdurup soğumaya bırakınız.
• Soğumuş helvayı servis tepsisine aktarınız.
• Nemli ellerinizle biçim veriniz ve helvanın tepsi kenarındaki kısımlarını da tahta kaşıkla izler yaparak süsleyiniz.
• Helvanın üzerini isteğe nazaran cevizlerle süsleryebilirsiniz.
• Kızgın tereyağını da tepsinin ortasındaki tümseğin havuzcuğuna boca ediniz. Havuz taşacak, tümseğin yamacındaki yalağa akacaktır.
• Tereyağını soğutmadan sofraya veriniz. Afiyet olsun…