Dünyanın konuştuğu olay! Zoom’dan 900 kişiyi işten çıkaran şirkette neler oluyor? | 7 SORU 7 YANIT

Dünya gündemi günlerdir bir işten çıkarma olayının yankılarıyla çalkalanıyor. ABD’de faaliyet gösteren bir dijital mortgage sitesi olan Better.com’un CEO’su Vishal Garg’ın şirketin 900 çalışanına işten çıkarıldıklarını birkaç dakika süren bir Zoom görüşmesinde bildirmesi, büyük tartışmalara neden oldu. Yalnızca işten çıkarılan bireyleri değil, şirketin öbür çalışan ve yöneticilerini de şoke eden bu olay, bilhassa Garg’a yönelik reaksiyonlara yol açtı.

Son olarak 9 Aralık günü, CEO Garg, şirkette çalışmaya devam eden işçiye bir e-posta göndererek özür diledi. E-postasında Garg, “Olaydan etkilenen bireylere ve bu bireylerin Better’a yaptığı katkıya gerekli saygıyı ve takdiri göstermekte başarısız oldum. İşten çıkarma kararının ardındayım fakat bunun irtibatını yaparken olayı batırdım ve sizi utandırdım” sözlerini kullandı.

Biz de olayın başını kaçıranlar ya da derli toplu bir özet arayanlar için ufak bir soru yanıt hazırladık.

BETTER.COM NEDİR?

Better.com ABD’de faaliyet gösteren bir teknoloji şirketi. 2016 yılında kurulan şirket, gayrimenkul yatırımı yapmayı düşünen şahıslara kredi takviyesi sağlıyor. Lakin bankalardaki klasik uygulamaların tersine, faiz oranları, kredi onaylama sistemleri ve öteki kaynaklar büsbütün internet üzerinden yönetiliyor ve haftanın 7 günü, günün 24 saati erişilebiliyor. İnternet sitesine nazaran, şirketin Kuzey Carolina, California, New York ve Hindistan’daki ofislerinde yüzlerce çalışanı bulunuyor.

Kendisini “seri girişimci” olarak tanımlayan Garg, 2016 yılında Better.com’un farklı kuruluş öyküsünü Wall Street Journal’a anlattı. 2000’li yıllarda öğrenci kredileri veren bir startup kurma teşebbüsü başarısız olan Garg, Better.com’u şiddetli bir mortgage süreci nedeniyle birinci konutunu alamayışından edindiği tecrübeler üzerine kurdu. 2015 yılında şirket birinci dijital mesken kredisini verdi ve yatırımcı çekmeye başladı. Better.com’un resmi lansmanı ise bir sonraki yıl yapıldı.

Better.com, ABD’de pandemi periyodunda düşen faizlerin canlandırdığı emlak piyasasında artan taleple birlikte çok önemli bir büyüme sürecine girdi. Denetleme kuruluşlarına yapılan bildirimlere nazaran, 2019’dan 2020’ye yüzde 880 büyüyen Better.com Eylül 2020 prestijiyle ayda 2,5 milyar dolar kıymetinde kredi veriyordu.

2020 ve 2021 yıllarında ABD’nin en uygun startup’ı seçilen Better.com’un piyasa pahası 7 milyar dolar civarında. Better.com’un gerisinde SoftBank, Citi, Ally, Goldman Sachs, Kleiner Perkins ve Fannie Mae üzere dünyanın en büyük yatırımcılarının dayanağı bulunuyor.

NE OLMUŞTU?

Better.com çalışanlarının kıymetli bir kısmı Covid kaynaklı konuttan çalışma devrini aylar evvel sona erdirip ofislerine dönmüşlerdi. Lakin tüm çalışanlara 1 Aralık tarihinde New York ve Oakland kentlerindeki ofislerin kapalı olacağı, o gün herkesin uzaktan çalışacağı bildirildi. Birçok çalışan bu tuhaflığın altında bir şeyler yattığını düşünmüş lakin sebebini anlayamamıştı.

Akabinde 1 Aralık günü Doğu Yakası saatiyle 11.30’da, şirketin 900 çalışanına, Zoom üzerinden gerçekleşecek bir toplantının daveti gönderildi. Toplantı saat 12.15’te yani 45 dakika sonra başlayacaktı. Bu saatin seçilmesinin nedeni ABD’nin Batı Yakası’nda bulunan ofislerdeki çalışanların mesailerinin başlangıcı olmasıydı.

Toplantı yalnızca 6 dakika sürdü. Garg, “Size çok âlâ olmayan haberlerle geliyorum. Şayet bu toplantı davetini aldıysanız, işten çıkarılan şanssız gruptasınız demektir. Bu andan itibaren Better.com çalışanı değilsiniz” tabirlerini kullandı.

Akabinde piyasanın değiştiğini, toplu işten çıkarmanın “verimlilik” ve “üretkenlik” üzere sebeplere dayandığını söyleyen Garg, “Piyasa değişti, biz de hayatta kalmak için piyasaya uyumlu hareket etmek zorundayız. Nihayetinde bu benim kararımdı ve benden duymanızı istedim” dedi. Akabinde çalışanlara insan kaynakları departmanı tarafından tazminat ve başka ödemelerle ilgili e-postalar gönderileceğini söyleyip toplantıyı kapattı.

ÇALIŞANLARIN NE KADARI İŞTEN ÇIKARILDI?

Bu husus baş karışıklıklarına neden oldu. İşten çıkarmaları birinci bildiren yayın olan TechCrunch’a nazaran, Garg başlangıçta yolların ayrılacağı çalışan sayısının toplam işçinin yüzde 15’i olduğunu söyledi. Daha sonra işten çıkarılmayanlarla yaptığı bir öbür toplantıda Garg, bu oranı yüzde 9 olarak düzeltti.

Bunlardan bir kısmı Better.com’da çalışmaya daha birkaç hafta evvel başlamış isimlerdi. Çünkü Better.com pandemi devrinde artan talebi karşılayabilmek için çok önemli bir işe alım süreci başlatmış ve bünyesine 7000’den fazla yeni çalışan katmıştı.

İşten çıkarılanlara 4 haftalık, yani 2021 sonuna kadar geçerli olacak bir tazminat ve sıhhat sigortası paketi verildi.

ŞİRKETİN EKONOMİK DURUMUNUN MAKUS OLDUĞUNA DAİR İŞARETLER VAR MIYDI?

Haber sitesi Insider’a konuşan beş eski Better.com çalışanının söylediğine nazaran hayır. (Siteye konuşan öteki Better.com çalışanları da bu tabirleri teyit etti.) Hatta tam bilakis, şirket içi bağlantıda yöneticiler Better.com’un durumunun çok âlâ olduğunu, işlerin büyümekte olduğunu söylüyordu. Zati çalışanları en çok sinirlendiren ayrıntılardan biri de bu oldu.

Çünkü Garg, işten çıkarmaların faturasını öncelikle mali problemlere kesti. Birinci Zoom toplantısından yarım saat sonra, işini kaybetmeyen Better çalışanlarıyla yaptığı farklı bir toplantıda, şirketin 2021’in üçüncü çeyreğinde 100 milyon dolar ziyan ettiğini söyleyen Garg, 2020’de elde edilen 250 milyon dolarlık kârın 200 milyonunu da “çarçur ettiklerini” belirtti.

Manzaraları Insider’a sızdırılan bu ikinci toplantıda, Garg, Better.com’un One World Ticaret Merkezi’ndeki ofisinde konuşuyor ve şirketin mali ve idari sıkıntılarından kendisini sorumlu tutuyordu. Garg tıpkı vakitte Japon yatırım devi SoftBank’ın CEO’su Masayoshi “Masa” Son’u da hayal kırıklığına uğrattığını söylüyordu. Garg, “Geçen çeyrek 100 milyon dolar kaybettik. Bu benim yanlışımdı. Bugün yaptığımız şeyi üç ay evvel yapmalıydık. Masa’ya bunu söyledim. Artık size de söylüyorum. Daha evvel idare heyetime da tıpkı şeyi söyledim” tabirlerini kullanıyordu.

PEKALA BETTER.COM NEDEN BU KADAR REAKSİYON GÖRDÜ?

Pandemi periyodunda çalışanlarını işten çıkaran tek şirket Better.com değil. Üstte da dediğimiz üzere son 2 yılda önemli bir büyüme sürecine giren şirkette çalışmaya başlayan herkesten şad kalınmamış olması çok olağan. Lakin Garg’ın özründe de vurguladığı üzere bu süreci yönetiş biçimi hayli sorunlu.

Örneğin Garg, çalışanlara yaptığı açıklamada mali sıkıntılardan bahsederken, perde ardında işten çıkarılanların makûs çalışanlar olduğunu söylüyordu. İş hayatı odaklı bir internet forumu olan Blind üzerinde paylaşılan ve Fortune mecmuasının Garg’ın yazdığını ortaya çıkardığı anonim bir bildiri adeta bomba tesiri yaptı. Garg, iletide en az 250 eski çalışanın müşterilerden “çaldığını” zira 2 saat çalışıp 8 saat çalışmış üzere gösterdiğini belirtiyordu.

Şirketin finans yöneticisi Kevin Ryan’ın yaptığı “İşten çıkarmalar bilançomuzu kuvvetlendirecek” açıklaması da dikkat çekti. Birçok çalışana nazaran, işten çıkarmalar Better.com’un bir evvelki hafta SoftBank’tan alacağını açıkladığı 750 milyon dolarlık nakit dayanağının bir şartı olarak hayata geçirildi.

Eski bir çalışan Insider’a yaptığı açıklamada, “Neden epey vakit hepimizi kandırdılar?” derken bir Better yöneticisi de üst seviye idarecilerin iki hafta öncesine kadar çizdiği pembe tablolara rağmen, eleman alımlarına kuşkuyla yaklaştığını belirterek, “Bizim yaşadıklarımızla onların bize anlattıkları birbirini tutmuyordu” sözlerini kullandı.

SÜREÇ İDARESİNDE YAŞANAN ÖTEKİ SIKINTILAR NELERDİ?

Insider’a konuşan eski bir çalışana nazaran, toplantı o kadar ani oldu ki birtakım şahıslar, müşterilerle görüşmeleri olduğundan katılamadı. Ortalarında tatilde ya da doğum müsaadesinde olanlar vardı. İrtibat süreci o kadar makûs yönetilmişti ki kimileri işsiz kaldıklarını bile anlamamıştı.

Toplantıyı kaçıranlardan kimileri işsiz kaldıklarını bilmediklerinden şirket hesaplarının birdenbire kapanmasını teknik bir aksaklığa yordu. Slack uygulaması üzerinden Better.com’un yazılımcılarına ulaşmaya çalışanlar oldu. Yazılım takımı de Slack üzerinden tüm çalışanlara bir ileti göndererek, erişim sıkıntısıyla ilgilenildiğini bildirdi.

CNN’e ve BBC’ye konuşan eski Better.com çalışanı Christian Chapman, görüşme biter bitmez tüm şirket hesaplarının kilitlendiğini söyledi. Ekranlarının neden karardığını anlayamayan Chapman, şirket bilgisayarına, telefonuna, epostasına ve anlık iletileşme sisteminden kopunca devayı iş arkadaşlarına Facebook Messenger üzerinden ileti atmakta buldu.

Tüm hesapların kapaması nedeniyle, birçok işten çıkarılan kişi, Garg’ın toplantıda gönderileceğini söylediği insan kaynakları epostalarına da erişemedi. Chapman, bu epostanın şahsî adresine gönderilmesi için saatlerce beklemek zorunda kaldığını vurguladı. 5 çocuklu bir ailenin para kazanan şahsı olan Chapman, “Sürreel bir andı. Anlatsalar inanılmayacak bir şeydi” dedi.

Garg’ın halini “nasırlaşmış” kendi tecrübesini ise “çok acı verici” olarak nitelendiren Chapman, yaklaşık 20 yıldır mortgage işinde olduğunu, geçmişte de işten çıkarıldığını lakin hiç böylesine “anlayışsız ve duygusuz” bir halla karşılaşmadığını söyledi.

Insider’ın aktardığına nazaran, üst seviye olmayan yöneticiler bile işten çıkarma operasyonundan haberdar değildi. Birçok grup başkanı işten çıkarmaları çalışanlarla birlikte Zoom toplantısında öğrendi. Üst seviye yöneticilere ise durum toplantıdan 45 dakika evvel bildirildi.

Bir çalışan, “İnanamadım. Kurduğumuz kültüre hiç uymayan bir hareketti” diye konuştu.

Bu kişi işten çıkarma sürecinin Better.com’un benimsediği etik anlayışının zıddı olduğunu belirterek, “İşten çıkarılanlar ortasında performansı düşük çalışanlar olabilir, fakat ‘rock yıldızları’ da vardı. Bu durum birçok kişinin kendisini standart altı hissetmesine neden oldu” sözlerini kullandı.

NASIL REAKSİYONLAR GELDİ?

İşten çıkarmalara hem şirketin içinden hem de dışından ağır reaksiyon geldi. Garg’ın çalışanlarla birlikte yaptığı birinci toplantının görüntüsü YouTube’da 1 milyondan fazla sefer izlendi. Şirketin halkla münasebetler, irtibat ve pazarlamadan sorumlu üç üst seviye yöneticisi 7 Aralık günü topluca istifa etti.

Garg da üstte belirttiğimiz üzere çalışanlara bir eposta göndererek özür diledi.

Özür epostasında şu satırlar yer aldı:

Takım,

Geçen haftaki işten çıkarmaları yönetme biçimimle ilgili özür dilemek istiyorum. Olaydan etkilenen bireylere ve bu bireylerin Better’a yaptığı katkıya gerekli saygıyı ve takdiri göstermekte başarısız oldum. İşten çıkarma kararının ardındayım lakin bunun bağlantısını yaparken olayı batırdım ve sizi utandırdım.

Haberi verme biçimimin bu güç durumu daha da kötüleştirdiğini anlıyorum. Derinden üzgünüm ve bu durumdan ders çıkarmaya, olmamı beklediğiniz başkan olmak için daha fazla çalışmaya kararlıyım.

Öbür yandan şirkette kalan çalışanlar da işten çıkarılan arkadaşlarıyla dayanışmak için bir fon kurdu. 100 bin dolar para toplama amacıyla kurulan fonda birkaç gün içinde 6000 dolar toplandı. Kampanyayı organize eden şahıslardan biri Insider’a yaptığı açıklamada, bir ay içinde iş bulamazsa faturalarını ödemeyecek 100’den fazla kişi tespit ettiklerini söz etti.