Besin enflasyonu global iktisatların gündemindeki yerini korurken, ziraî emtia fiyatlarının yüksek girdi maliyetleri, devam eden salgın ve daha belgisiz hale gelen iklim şartları nedeniyle bu yıl yüksek seyretmesi öngörülüyor.
Salgın nedeniyle tedarik zincirinde yaşanan kahırlar ve ekonomik normalleşmeyle süratle artan tüketici talebi dünya genelinde fiyat artışlarını körüklüyor.
Yükselen enflasyon çabucak her ülkenin sorunu haline gelirken, bilhassa besin ve güç fiyatlarındaki artış enflasyonun itici güçleri olarak öne çıkıyor.
ENFLASYONİST BASKI ZİRAÎ BASKI ZİRAÎ EMTİA FİYATLARINI ETKİLİYOR
İklim değişikliğinden süratle artan global talebe kadar çok sayıda enflasyonist baskının geçen yıl ziraî emtia fiyatlarını etkilediği belirtiliyor.
İktisattaki öbür enflasyonist baskıların da ziraî emtia fiyatlarındaki artışı körüklediği belirtilirken, bunlar ortasında güç fiyatlarındaki yükseliş, iş gücü kıtlığı, artan kiralar ile gübre, bitki müdafaa eserleri ve makine üzere girdi fiyatlarındaki süratli artış öne çıkıyor.
GEÇEN YIL FİYATLAR YÜZDE 28 YÜKSELDİ
Rabobank’ın “Tarımsal Emtia Piyasaları Görünümü 2022” raporu, ziraî emtia fiyatlarının geçen yıl yaklaşık yüzde 28 arttığını ortaya koyuyor. Global besin fiyatları 10 yılın doruğunda Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) bilgileri de global besin fiyatlarının 2021’de yüzde 28,1 artışla 10 yılın doruğuna ulaştığını gösteriyor.
Besin emtia sepetinin milletlerarası fiyatlarındaki değişimleri izleyen Besin Fiyat Endeksi’nin geçen yılki ortalamasının 125,7 puan düzeyinde gerçekleştiği kaydediliyor. FAO uzmanları, yüksek girdi maliyetleri, devam eden salgın ve daha belgisiz hale gelen iklim şartları nedeniyle bu yıl da daha istikrarlı piyasa şartlarına dönüş umutlarının zayıf olduğunu belirtiyor.
En yüksek yıllık artış bitkisel yağ fiyatlarında FAO Besin Fiyat Endeksi’nde tüm alt kategorilerin 2021’de keskin artış göstermesi dikkati çekiyor. Tahıl Fiyat Endeksi’nin geçen yılki ortalaması yıllık yüzde 27,2 artışla 131,2 ile 2012’den bu yana en yüksek düzeye ulaşırken, Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi’nin birebir periyotta yüzde 65,8 artışla 164,8 düzeyine çıkarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştığı kaydediliyor.
Şeker Fiyat Endeksi’nin 2021 yılı ortalaması yüzde 29,8 artarak 109,3 düzeyine çıkarken, bunun 2016’dan bu yana kaydedilen en yüksek düzey olduğu belirtiliyor.
ET FİYAT ENDEKSİ ARTTI
Et Fiyat Endeksi ise geçen yıl yıllık bazda yüzde 12,7’lik artışla 107,6 pahasına yükselirken, Süt Eserleri Fiyat Endeksi’ndeki yıllık artışın yüzde 16,9’u bulduğu ve 119 düzeyinde gerçekleştiği aktarılıyor.
Üre fiyatlarındaki artış çiftçilerin gübre maliyetini artırıyor Uzmanlar, yüksek nakliye maliyetleri, güç ve gübre fiyatlarındaki artışın yanı sıra bir çok ülkedeki iş gücü düşüncesi nedeniyle, 2022’de besin fiyatlarının 5 yahut 10 yıllık ortalamaya dönmesinin pek muhtemel olmadığını düşünüyor.
GÜBRE FİYATLARI ARTIYOR
ABD’nin Meksika Körfezi’ndeki kıyı eyaletlerinde üre fiyatlarında yıllık yüzde 272’lik artış dikkati çekerken, bu durum çiftçilerin gübre maliyetini artırıyor.
Bu yılın hasadını tamamlayarak gelecek yılın ekimi için planlama yapmaya başlayan çiftçiler, yükseliş eğilimindeki gübre fiyatları nedeniyle girdi maliyetlerinin arttığını ve potansiyel olarak gelecek yılın mahsulünün karlılığını da azalttığını belirtiyor.
Ziraî emtia fiyatlarında olağanlaşma muhtemel görünmüyor Uzmanlar, kuraklıktan sel baskınlarına kadar 2021’de görülen çok iklim olaylarının sıklığının gelecekteki mümkün fiyat artışlarına karşı korunmayı daha da zorlaştırdığına dikkati çekiyor.
“FİYATLAR ARTACAK”
Rabobank Kıdemli Emtia Analisti Michael Magdovitz, besin fiyatlarının 2020 yılının ortalarında yükselmeye başladığını söyledi. Tedarikçileri koronavirüs salgını nedeniyle hazırlıksız yakalayan güçlü talep nedeniyle fiyatların 2021’de yükselmeye devam ettiğini belirten Magdovitz, lojistik aksaklıklar, olumsuz hava şartları, yüksek güç ve girdi fiyatlarının üretim ve ticareti etkilediğini tabir etti.
Magdovitz, “Tarımsal emtia fiyatlarının, devam eden güçlü talep ve çok kademeli arz toparlanması nedeniyle genel olarak epey yüksek kalması bekleniyor.” dedi.