AYM, Zonguldak Göktepe köyünde, bir şirketin satın aldığı arazinin ‘kıyı kenar çizgisi’ içinde kaldığı ve hukuken satılamayacağı gerekçesiyle tapusunun tazminatsız iptalini mülkiyet hakkının ihlali olduğuna ve tekrar yargılamaya hükmetti. AYM, tapuya düşülen ‘davalıdır’ kaydının devletin tazminat yükü ve sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağına dikkat çekti.
AYM kararı ışığında, tapusu iptal edilen ve tazminat davası da reddedilen müracaatçı şirkete tazminat ödenecek. Mülkiyet hakkını güçlendiren AYM kararı, misal müracaatlar istikametinden lehe örnek niteliği taşıyor.
DAVALI ŞERHİ İŞLENDİ
Dünkü Resmi Gazete’de yayımlanan AYM kararına nazaran, 1983’te Göktepe köyündeki 649 numaralı parsel arazi kadastro çalışmaları sonucu A.B. ismine tescil edildi. Hazine, 1996’da taşınmazın kıyı kenar çizgisinin içinde kaldığı gerekçesiyle tapusunun iptali için dava açtı. Arazi için ‘davalıdır’ şerhi tapu kayıtlarına işlendi. Dava devam ederken, A.B.’nin mirasçıları 2008’de taşınmazı sattı. Şirket de bu davaya dahil edildi. Mahkemece 2012’de, arazinin tapusu kıyı kenar çizgisi içinde kaldığı gerekçesiyle iptal edildi. Taşınmazın özel mülkiyete bahis olmasının hukuken mümkün olmadığı belirtildi. Tapusu iptal edilen şirket, Hazine aleyhine satın alma bedeli olarak ödediği paranın tazminat olarak ödenmesi için dava açtı. Bu dava 2015’te reddedildi. Bunun üzerine şirket, 18 Şubat 2019’da AYM’ye ferdi müracaatta bulundu.
AYM KARARI
AYM 24 Kasım 20212’de oy çokluğu ile ihlal ve tekrar yargılamaya hükmetti. AYM, Türk hukukuna nazaran tapu sicilinin kusurlu tutulmasından kaynaklanan ziyanların devlet tarafından tazmin edileceğine, zararın kusuru bulunan görevlilere rücu edebileceğine vurgu yaptı. AYM kararı özetle şöyle: “Tapu kayıtlarının oluşturulması ve tutulması kamu makamlarının nezaretinde olduğuna nazaran kıyı kenar çizgisinin içinde kalmasına karşın yanılgılı olarak bu kayıtların oluşturulması halinde de tekrar devletin sorumlu olması olağandır. Kamu otoriteleri bu kayıtları şahsen oluşturan ve tutanlardır. Kamu otoritelerinin oluşturduğu kaydın kusurlu olması nedeniyle doğan sorumluluğundan müracaatçının tapunun iptal edileceğini öngörebileceğine atıfla kurtulması düşünülemez. Devletin yanlışlı olarak oluşturduğu tapunun alış ve satış süreçlerine bahis edilmesi hukuken yasak olmadığı üzere somut olayda Mahkemenin taşınmazın satışının engellenmesi istikametinde ihtiyati önlem kararı vermediğini de gözden kaçırmamak gerekir. Müracaatçının, Hazine tarafından iptal davasına husus edilen bir taşınmazı satın almış olması Anayasa’nın 35. unsurundaki teminatları etkisiz kılmamaktadır. Anayasa’nın 35. unsurunda garanti altına alman mülkiyet hakkı Hazine tarafından iptal davasına mevzu edilen bir taşınmazı satın alan kişi istikametinden de caridir. ‘Davalıdır’ kaydı bulunan taşınmazın öbür bir şahsa satılmış olması, tapu sicilini yanlışsız oluşturma sorumluluğunu ihlal etmesinin sonuçlarına katlanmaktan devleti kurtarmamalıdır.”