Güney Pasifik’teki ada ülkesi Tonga’da 15 Ocak’ta meydana gelen su altı yanardağı patlaması sonrası ortaya çıkan duman bulutunun yeryüzünden kilometrelerce yüksekliğe çıktığı bildirildi.
55 KİLOMETRE YÜKSEKLİĞE ULAŞTI
Yanardağ patlamasını araştıran İngiliz bilim adamları, uydu bilgilerini inceleyerek duman bulutunun yeryüzünden yaklaşık 55 kilometre yükseğe çıktığını söz ederek, bu yüksekliğin atmosferdeki stratosfer ve mezosfer katmanlarının hududunda olduğunu belirtti.
İngiltere Ulusal Dünya Müşahede Merkezi’nden Dr. Simon Proud yaptığı açıklamada, bunların volkanik bir bulut için “daha evvel duyulmamış yükseklikler” olduğunu tabir etti. Proud, Hunga-Ha’apai Yanardağından gelen duman bulutunun gökyüzündeki pozisyonunu belirlemek için, Japonya’dan Himawari-8, ABD’den Goes-17 ve Kore’den GK2A olmak üzere üç hava durumu uydusundan dataların kullanıldığını açıkladı.
Proud, “Hepsi farklı boylamlarda oldukları için, yüksekliği belirlemek ismine patlama görüşleri ortasındaki paralaksı kullanabiliriz. Bu, fırtına bulutu yükseklikleri için epey uygun kurulmuş bir tekniktir. Burada yükseklik ve hasebiyle paralaks daha büyük olduğu için teknik daha yeterli çalışmalıdır.” dedi.
Araştırmaya nazaran, duman bulutunun yalnızca küçük bir kısmının atmosferin 55 kilometrelik yüksekliğine ulaştığı belirtilerek, bunun büyük ihitmalle, yükselen hava akımının başında üst hakikat itilen külden çok su buharı olduğu, duman bulutunun ana şemsiyesinin ise yeryüzünden 35 kilometre yükseklikte olduğu belirtildi.
DUMANLAR UZAY YOLUNUN YARISINA KADAR ULAŞTI
Araştırmada, atmosferin dış uzayla yeryüzü sonu olarak anılan karman çizgisinin 100 kilometre olduğuna dayanarak, Tonga’daki yanardağ patlamasından çıkan dumanların 55 kilometre yüksekliğe çıkmasıyla, dumanların atmosferden uzaya giden yolun yarısına kadar ulaştığı sonucuna varıldı.
NÜKLEER BOMBADAN 500 KAT DAHA GÜÇLÜ
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nden (NASA) bilim adamları, Tonga’daki patlamanın kuvvetinin 10 megaton TNT’ye muadil olarak hesapladıklarını belirterek, bunun İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Japonya’nın Hiroşima kentine atılan nükleer bombadan 500 kat daha güçlü olduğu aktarıldı.
BÜYÜK PATLAMAYA SU ALTI YANARDAĞI NEDEN OLDU
Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesi’nden Prof. Shane Cronin, su altı yanardağında özel bir dizi şartın bir ortaya gelmesiyle büyük patlamanın tetiklendiğine inandığını söyledi.
Gaz bakımından güçlü magmanın deniz suyuyla temas ettiği okyanus yüzeyinin altındaki derinliğin yalnızca 150 ila 250 metre olduğunu söyleyen Cronin, “Magma çıktığında fazla bir baskı yoktu. Gazlar genişledi ve magmayı kesimlere ayırdı. Daha sonra, bin 100 derecede sıcak magmanın bu küçük modülleri, 20 derecede soğuk deniz suyuyla karşılaştığında, bu parçacıkların etrafındaki deniz suyunu buhara dönüştürdü. Bunu yaptığınızda, suyu buhara dönüştürürseniz, hacmi temelde 70 kat genişletirsiniz. Böylelikle püskürmenizi güçlendirirsiniz” dedi.
“KÜRESEL BİR SOĞUTMA TESİRİ OLUŞTURMASINI BEKLEMİYORUZ”
Daha evvel bu kadar güçlü bir patlamanın, 1991’de Filipinler’deki Pinatubo Dağı’nda meydana geldiği ve bu patlamanın Dünya’nın ortalama global sıcaklığını birkaç yıl boyunca yarım derece düşürdüğü belirtildi. Patlamanın, atmosfere 15 milyon ton kükürt dioksit (SO2) enjekte ederek yaptığı aktarılarak, Pinatubo’daki patlama nedeniyle ortaya çıkan duman bulutunun ise yeryüzünden yaklaşık 40 kilometre yüksekliğe ulaştığı düşünülüyor.
İngiltere Meteoroloji Ofisin’den İklim Tesirleri Lideri Dr. Richard Betts, Hunga-Ha’apai’nin Pinatubo ile birebir tesire sahip olmayacağını söyledi. Berrs, “Pinatubo gözle görülür bir tesire sahipti, lakin Hunga-Ha’apai Yanardağının emisyonları yarım milyon tondan daha az kükürt dioksit ile 30 kattan daha küçüktü, bu yüzden global bir soğutma tesiri oluşturmasını beklemiyoruz.” dedi.
