Hz. Peygamberin Veda Hutbesinden Aleme yayılan ibretlik mesajlar
turkusa
Hz. Peygamber, vefatından üç ay evvel yaptığı birinci ve son haccı olan Vedâ haccı (10/632) sırasında Arafat, Mina ve Akabe üzere yerlerde ashaba hitap etmiş ve kısa, veciz bir halde tavsiyelerde bulunmuştur.
Bu hitabeler, Câhiz’in el-Beyân ve’t-tebyîn (II, 31-33) isimli yapıtı başta olmak üzere birtakım tarih kitaplarında derlenerek uzunca bir Vedâ hutbesi metni teşkil edilmiştir. “Hutbetü’l-vedâ” sözünü birinci kere Câhiz kullanmış, bu söz daha sonraki müelliflerce de benimsenmiştir.
Resûlullah’ın arefe günü Arafat’ta irat ettiği birinci hutbe Cübeyr b. Mut‘im, Câbir b. Abdullah ve Abdullah b. Mes‘ûd üzere sahâbîler tarafından nakledilmiştir. Câbir b. Abdullah’ın anlatımına nazaran Hz. Peygamber Arafat’a gelince Nemire’de kendisi için kurulan çadıra yerleşmiş, güneş batıya hakikat kayınca devesiyle vadinin ortasına gelmiş ve deve üzerinde ashaba hitap etmiş, Rebîa b. Ümeyye b. Halef isimli sahâbî de söylediklerini tekrarlamıştır.
Süleyman b. Amr b. Ahvas, Ebû Bekre ve İbn Abbas’ın naklettiklerine nazaran Resûl-i Ekrem bayramın birinci günü Mina’da da halka hitap etmiştir.
İbn Abbas’ın hutbeyi naklettikten sonra, “Allah’a yemin ederim ki bu kelamlar Resûlullah’ın ümmetine vasiyetidir; burada hazır bulunanlar bulunmayanlara bildirim etsin” halindeki kelamları manidardır.
(Hakan Arslan’ın sülüs ve nesih çizgileriyle terkip ettiği Vedâ hutbesi metni (TMKV Gelenekli Sanatlar Müzesi, Envanter nr. 41))
HZ. MUHAMMED S.A.V’İN VEDA HUTBESİNDEN İLETİLER
Hz. Peygamber S.A.V’in veda hutbesi, şu formdadır:
“Ey insanlar! Biliniz ki rabbiniz birdir, atanız da birdir. Bütün beşerler Âdem’den gelmiş, Âdem de topraktan yaratılmıştır. Arap’ın Arap olmayana, Arap olmayanın Arap’a, beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur. Allah katında üstünlük fakat takvâ iledir.
Câhiliye zamanındaki her türlü ribâ (FAİZ) kaldırılmıştır, ayağımın altındadır. Ama ana paranız sizindir. Ne haksızlık edin ne de haksızlığa uğrayın. Kaldırdığım birinci faiz amcam Abbas b. Abdülmuttalib’in faizidir.
Câhiliye evresinin kan davaları da kaldırılmıştır. Kaldırdığım birinci kan davası akrabalarımdan Rebîa b. Hâris b. Abdülmuttalib’in oğlu Âmir’in kan davasıdır.
Ey insanlar! Bayanların haklarına riayet etmenizi ve bu konuda Allah’tan korkmanızı tavsiye ederim. Siz bayanları Allah’ın emaneti olarak aldınız. Onların namus ve iffetini Allah ismine kelam vererek helâl edindiniz. Dikkat edin! Sizin bayanlar üzerinde hakkınız olduğu üzere onların da sizin üzerinizde hakları vardır. Sizin onlar üzerindeki hakkınız iffet ve namuslarını korumalarıdır. Bayanların sizin üzerinizdeki hakları geleneklere uygun biçimde yiyecek ve giyeceklerini sağlamanızdır. Bayanlar konusunda Allah’tan korkun ve onlara en uygun formda davranın.
Ashabım! Bugün şeytan sizin şu topraklarınızda tekrar saltanat ve nüfuz kurma ümidini ebediyen kaybetmiştir. Ama size yasakladığım şeyler dışında küçük gördüğünüz şeylerde şeytana uyarsanız bu da onu sevindirir ve cüret verir.
Sözümü yeterli dinleyin ve belleyin. Müslüman müslümanın kardeşidir. Bir müslümanın malı isteği olmadan öbür bir müslümana helâl olmaz. Sakın zulmetmeyin. Herkes lakin kendi işlediği hatadan sorumludur. Baba oğlunun, oğul da babasının kabahatinden sorumlu tutulamaz. Allah her vârisin mirastan hissesini tayin etmiştir. Artık bir vârisin öteki mirasçıları yoksun edecek biçimde vasiyette bulunulması helâl değildir. Çocuklar babalarından diğerine nisbet edilemez.
Ödünç alınan şeyler sahibine geri verilmelidir. Yararlanılmak üzere alınan şeyler de sahiplerine iade edilmelidir. Borçlar ödenmelidir. Birinin borcunu üstlenen kefil de o borcu ödemelidir. Kimin yanında bir emanet varsa onu sahibine iade etsin.
Rabbiniz olan Allah’tan sakının, O’na kulluk edin. Beş vakit namazınızı kılın. Ramazan ayında oruç tutun, hac ibadetini yerine getirin, mallarınızın zekâtını gönül güzelliğiyle verin. Yöneticilerinize Allah’ın kitabına uydukları sürece itaat edin ve böylelikle rabbinizin cennetine girin.
Benden sonra küfre ve sapkınlığa düşüp birbirinizin boynunu vurmayın. Benden sonra hiçbir peygamber gelmeyecektir. Ey müminler! Size iki emanet bırakıyorum. Onlara sıkı sıkıya sarıldığınız takdirde bir daha asla yolunuzu şaşırmazsınız. Bunlar Allah’ın kitabı Kur’an’la peygamberinin sünnetidir.(veya Ehl-i beyti)
Daha sonra Resûlullah, “Ey insanlar! Yarın beni sizden soracaklar. O vakit ne diyeceksiniz?” deyince ashap, “Allah’ın risâletini bildiri ettin, vazifesini yaptın, bize nasihatte bulundun diye şahitlik ederiz” dediler. Bunun üzerine Resûlullah şehâdet parmağını semaya hakikat kaldırdı, sonra da insanlara hakikat çevirip indirerek, “Şahit ol yâ rab, şahit ol yâ rab, şahit ol yâ rab!” dedi.”
