Mardinliler, Suriye’de yaşanan savaşın en yakın görgü şahidi oldu. Bazıları eşlerini savaşta kaybetti, çocukları için inançlı bir yuva aradı, bazıları ömrünü geçirdiği topraklardan tek bir çanta ile Türkiye’ye geldi. Bugün gelinen durum şu ki; mülteciler artık bu kentin bir modülü. Binlerce farklı ömür kıssasını gören ve ‘bir şeyler yapmalıyız’ diyenler bir ortaya geldi, 2018’de ‘Topraktan Tabağa Ziraî Kalkınma Kooperatifi’ni kurdu. Mültecilerin maddi problemlerinin yanında hayata tekrar tutunmaları için çalışan kooperatif üyeleri, iş bulamayan yerli halk için de umut kapısı oldu. Hatta pandemi periyodunda eserlerini satamayan çiftçiler de tekrar bu kooperatifin kapısını çaldı. Dayanışmanın gücü kendini gösterdi ve Topraktan Tabağa Kooperatifi’nde işler süratle büyüdü.
TARIMLA BAŞLADILAR
Kooperatifin doğuşunu ve yeni periyot planlarını İdare Konseyi Üyesi Pelin Dökmen’den dinledik. Ailesi Mardin’de 20 yıllık bir işletme sahibi olan Dökmen, lise yıllarının bölgede geçtiğini söyledi. 2011’de Suriye’de yaşananlar sonrası gelen mülteci göçünü şahsen gözlemleyen Dökmen, çıkış noktalarının da bu bayanlar olduğunu lisana getirdi.
Dezavantajlı yerli bayanların ve Suriyeli mülteci bayanların ekonomik bağımsızlıklarını ellerinde tutabilmeleri için çalışmalara başladıklarını belirten Dökmen, “Henüz kooperatif kurulmadan, 2017’de yola çıkarken dedik ki; insanlara en uygun bildiği işi yapma fırsatı verelim. Suriyeli bayanlar için de bu tarımdı. Mezopotamya’nın en eski buğday tohumlarından olan Sorgül’ün çoğalması için, Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü takviyeleriyle ‘Yaşayan Toprak Mahallî Tohum’ projesini başlattık. Sürdürülebilir besin ve mülteci entegrasyonunu sağladık. Ayrıyeten bu süreçte Suriyeli bayanlardan da çok şey öğrendik. Mesela 80 yaşında teyzemiz, ilaçlamaya gerek kalmadan doğal yollarla böceklerden kurtulmamızı sağladı. Paylaşılan bilgi ve dayanaklarla proje başarılı oldu” diye konuştu.
ÇİFTÇİLER DE KATILDI
2018’de kooperatifi kurduklarını ve ‘Halep Sabunları Üretme Projesi`ni devreye aldıklarını belirten Dökmen, 70 bayana sabun üretim eğitimi verildiğini lisana getirdi. Sabunların satış sürecinde koronavirüs salgını ortaya çıksa da kooperatif bunu fırsata çevirmiş. 22 bin kalıp sabunu e-ticaret yoluyla sattıklarını belirten Dökmen, sağlanan gelirin yeni yatırımlar için kullanıldığını söz etti.Sabun üretiminde küçük üreticinden alınan zeytinyağı ile mülteci bayanların bilgisini bir ortaya getirdiklerini söyleyen Dökmen, bu proje ile sistemsiz gelir kümesindeki insanların para kazanmaya başladığını belirtti. Vakit içinde zeytinyağı alımının gelen taleplerle çeşitlendiğini söyleyen Dökmen nasıl büyüdüklerini şöyle anlattı: “Bizi duyan çiftçiler pandemi periyodunda kapımızı çaldı. Eserlerini satamayanlar domates getirdi, salça yaptık. Meyve getirdi, reçel yaptık. Gelen bakliyatları da paketledik ve satışına başladık. Böylelikle hem Mardin’den hem de etraf vilayetlerden küçük ölçekli çiftçileri sürece dahil ettik. Bugün 170 çiftçi ile mutabakatlı tarım yapıyoruz.”
Halkbank’ın düzenlediği Üreten Bayanlar Yarışması’nda Bayan Kooperatifi Kategorisi’nin birincisi Topraktan Tabağa Bayan Kooperatifi oldu. Mükafatı Pelin Dökmen Hazine ve Maliye Bakanı Dr. Nureddin Nebati ile Halkbank Genel Müdürü Osman Arslan’dan aldı. Kooperatif 200 bin TL mükafata bedel görüldü.
SIFIR ATIK RESTORANI
E-ticaretin yanında 2 sabun üretim atölyesi, eserlerin satıldığı bir mağaza ve stüdyo mutfakları olduğunu belirten Dökmen, 136 çeşit besin ve 20 çeşit sabunun 81 ile satışını yaptıklarını lisana getirdi. 2019-2021 yılını kapsayan 3 yıllık süreçte yaklaşık 5 milyon lira ciroya ulaştıklarını söyleyen Pelin Dökmen, kooperatifin 2 büyük projesinde de sona gelindiğini söz etti. Bayanların dayanışması ile büyüyen Topraktan Tabağa Ziraî Kalkınma Kooperatifi bu yıl Mardin’de hem fabrika hem de restoran açacak. 800 metrekarelik fabrika ile Sabunhane 1890 restoranını mayıs ayında açmayı planladıklarını kaydeden Pelin Dökmen, “Fabrikanın tamamlanmasıyla günlük üretim kapasitemizi 5 tona çıkarmayı hedefliyoruz. 730 metrekarelik bir alanda 2 milyon TL’lik bir yatırımla yapılan Sabunhane 1890, hem Avrupa’nın hem de Türkiye’nin birinci tecrübe restoranı olma özelliğini taşıyor. Bunun yanı sıra Sabunhane 1890, sıfır atık restoranı olacak. Buradaki temel maksat, zeytini ziraî bir katma pahaya dönüştürmek ve atığını kıymetlendirmek. Bu kapsamda zeytinyağının yemek olma sürecinin akabinde arta kalan yağlarla sabun üretimimiz devam edecek” biçiminde konuştu.
‘AMACIMIZ TOPLUMSAL FAYDA’
Kooperatifte 20 istekli çalıştıklarını belirten Pelin Dökmen, emellerinin toplumsal yarar olduğuna vurgu yaptı ve “Kooperatifin bir sahibi yok. Bizler kâr hissesi almadan çalışıyoruz. Bunu da bir kontrat ile teminat altına aldık” dedi. Dökmen, yüzde 95’i bayanlardan oluşan 48 çalışan sayısının fabrika ve restorandan sonra 120’ye çıkacağını kelamlarına ekledi.