Rusya Savunma Bakanlığı’nın kayıplar konusunda 25 Mart tarihinde yaptığı son açıklama, Ukrayna’da 1351 askerin öldüğüne yönelik duyuruydu.
Ukrayna yetkilileri ise Rus kayıplarına ait 18 bin 300 üzere çok daha yüksek bir sayı veriyor.
5 Nisan tarihi prestijiyle ölen 1083 Rus askerinin isimleri resmi makamlarca kamuoyuna açıklandı.
Kimlikleri belirlenenlerden 217’si teğmenden orgenerale dek yükselen rütbeleri kapsıyor.
Savaşın başından bu yana BBC’nin tuttuğu kayıplar listesinde, rütbelilerin oranı ölen askeri işçinin yüzde 20’sine denk düşüyor.
Ancak İngiltere merkezli fikir kuruluşu Kraliyet Birleşlik Hizmetler Enstitüsü’nden Samuel Cranny-Evans’ın dikkat çektiği bir nokta var: Savaş alanından Rusya’ya geri gönderilen cenazelerde gelenek olduğu üzere rütbeye öncelik verildiğini ve bu askerlerin kimliklerinin daha erken açıklandığını bilmekte yarar var.
RÜTBELER
BBC’nin ulaştığı bilgilere nazaran Rusya’nın kayıpları ortasında 10 albay, 20 yarbay, 30 binbaşı ve 155 astsubay yer alıyor.
Ukraynalı yetkililer yedi Rus generalin de öldürüldüğünü argüman etti. Lakin Rusya’nın bu seviyede teyit ettiği tek vefat, Tümgeneral Andrey Sukhovetsky.
NATO ülkelerinin orduları muharebe meydanında çavuş ya da onbaşına birçok misyon yetkisi verirken, Rus ordusunda misal kararları alan kişi en az teğmen rütbesinde oluyor.
Samuel Cranny-Evans, Rusya’nın çavuş rütbesinde bir askere komuta yetkisi vermemesinden ötürü, savaş alanında erlere önderlik eden üst seviye subay sayısının daha fazla olduğunu ve bunun da yüksek rütbeliler ortasında kayıpların Rusya’da öbür ordulara kıyasla daha fazla olduğunu belirtiyor.
PARAŞÜTÇÜLER
Ukrayna Savaşı’nda dikkat çeken bir başka öge, Rusya’nın kayıplarının kayda kıymet bir kısmının – yaklaşık yüzde 15’inin – hava indirme birlikerine ilişkin oluşu.
BBC’nin görüş aldığı uzmanlar, Rus kumandanların paraşütçü askerlere duyduğu inancın ve hava indirme gücüne fiziken ve zihnen daha yeterli savaşçı gözüyle bakıldığının geçmişten bu yana bilindiğini vurguluyor.
Amerikan Dış Siyaset Araştırma Enstitüsü’den Rob Lee, “Ukrayna’da en şiddetli dallar için – Hostomel’de, Kiev yakınlarında ve güney Ukrayna’daki çatışmalarda – hava indirmeye başvuruldu” diyor ve ekliyor:
“Paraşütçüler ortasında nispeten yüksek seyreden mevt oranı şaşırtan değil.”
Ölen askerlerin cenazeleri ekseriyetle iki ya da üç hafta ortasında memleketlerine geri yollanıyor.
Örneğin deniz teğmeni Ruslan Galyamov’un mevt tarihi resmi dokümanlarda 11 Mart olarak geçerken, toprağa verilişi ise 26 Mart.
Kimi durumlarda cenazelerin ailelere tesliminin bir ayı aştığı da görülüyor.
Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’den Cranny-Evans, “Ukrayna’da öncelik ölenlerin değil, hala hayatta olanların” diyor ve cenazelerin teslim tarihlerinin yakın geçmişteki öbür büyük savaşlarda da misal bir tablo çizdiğini vurguluyor.
Lakin Ukraynalı yetkililer ve görgü şahitleri, Rus ordusu geri çekilirken ölen askerlerini savaş alanında bıraktığını söylüyor. Ukrayna Devlet Lideri Zelenskiy, ülkesinin ölüleri Rusya’ya göndermek istediğini, lakin Rus yetkililerin “ilk başta bu teklifi reddettikten sonra yalnızca ceset torbası yollamayı önerdiklerini” öne sürmüştü.
DAĞISTAN CENAZELERİ
Lokal kaynakların en çok asker vefatı bildirdiği bölge, Dağıstan. Burada 93 askerin toprağa verildiği belirlendi.
Bazılarının isimleri, Dağıstan’ın okullarına ve hatta sokaklarına verilmiş durumda.
Yüksek sayıda asker vefatı ayrıyeten Buryatia (52 kişi), Volgograd (48), Orenburg (41) ve Kuzey Osetya (39) bölgelerinde görülüyor.
Ancak kimilerinin sav ettiği üzere, bilhassa aşikâr bölgelerin beşerinin Ukrayna savaşına sürüldüğü manası çıkarılmamalı bundan. Rusya Federasyonu’nu oluşturan bölgelerin sosyo-ekonomik seviyesini inceleyen akademisyen Natalya Zubareviç, “az ya da yarı gelişmiş bölgelerden orduya girenlerin sayıca yüksek olduğunu ve bu şahısların bütün periferiden geldiğini” kaydediyor.
Bu kategoride ismi geçen bölgelerden biri olan Buryatia’da toprağa verilen askerler ortasında, Mikhail Garmaev yer alıyor.
Ulan-Ude kentinde inşaat teknik okulunu yarıda bıraktıktan sonra orduya katılan Garmaev, daha sonra doğduğu kente geri dönüp kapı alarmı takan bir şirkette iş bulmuştu. Bundan birkaç yıl sonra tekrar orduya kontratlı asker olarak giren genç adam, 6 Mart tarihinde Kiev yakınlarında can verdi ve 21 Mart’ta da Ulan-Ude’de defnedildi.
Ukrayna’da ölen birçok askerin hayat öyküsü benzerlikler gösteriyor. Sivil bir işte tutunmaya çalışıp sonra orduya yazılan genç erkeklere kayıp listesinde sıklıkla rastlanıyor.
Zubareviç, “Ordu bu üzere bölgelerde istikrarlı maaş sağlayan sağlam bir işveren” diyor.
Ölen askerlerin kimliklerinin açıklanması konusu Rusya’da bölgeden bölgeye değişiklik gösteriyor.
Bu mevzuyu ön planda tutmak istemeyen bölge idareleri olduğu üzere, Dağıstan örneğinde ise tam bilakis kayıpların bir kahramanlık ögesi olarak öne çıkartıldığını görüyoruz.
TRAVMA KORKUSU
Siyaset bilimci Mikhail Vinogradov bu durumu Dağıstan’ın Çeçenistan ile ortasındaki bir yarış olarak yorumluyor. Ukrayna’da Çeçen askerlerin işgale katkısı basında yaygın biçimde lanse edilen bir husus.
Yelpazenin öbür ucunda ise, Mart ayı sonuna kadar resmen bir hiçbir asker kaybını kayda geçmeyen Kemerovo bölgesi var.
Mikhail Vinogradov’un bu tartışmada dikkat çektiği nokta, Kremlin’in asker kayıplarının duyurulması konusunu bölgesel idarelerin özerk iradesine bırakmış oluşu.
Vinogradov’a nazaran, “Rusya Federasyonu çapında toplam bir çetele tutmanın halkı travmatize edebileceğinden duyulan endişe” bu kararda tesirli oldu.
Rusya’da her gün artan sayıda ölen askerlerin isimleri yayımlanıyor, cenazelerden fotoğraflar basılıyor.
BBC, Rus ordusunun kayıplarını hesaplarken yalnızca ismi, soyadı, rütbesi ve mümkünse defnedildiği yer ismi resmi makamlarca açıklanmış askerleri kayda geçti.
Ukrayna kaynaklı haberlerde onlarca ve bazen yüzlerce Rus askerin öldürüldüğü bildirilmiş olsa da, bunlar bilgi eksikliği nedeniyle BBC’nin listesi dışında tutuldu.