Raylar, trenler, metrolar, ölümler…
Vakanüvis
ABD, Brooklyn saldırısının tedirginliğinde. New York City kentinin Brooklyn Metro İstasyonu’nda, birinci belirlemelere nazaran biri ağır 16 kişinin yaralandığı bir atak gerçekleşti. Bayrağının göründüğü pek çok coğrafyada – neredeyse istisnasız – kötücül bir atmosfere yol açan ABD, bu kere ise ölümcül, kanlı, huzursuz edici bir olayı kendi ülkesinde deneyimledi. Brooklyn’deki taarruz, raylı sistemde yaşandı. Bu; terör mü, kişisel aksiyon mi olduğu şimdi netleşmeyen olay vesilesiyle tarihte, demir yolları, istasyonlar, trenler, metrolar üzerinde gerçekleşen taarruzları bir hatırlayalım.
Tesir gücü yüksek taarruzlar
Raylı sistemleri gaye alan akınlar; kentsel nüfusu endişe ve kaosa mahkum etmesi, rastgele imha teşebbüslerinin maksadı olunabileceği ihtimali, mutlak engellemeyi geçersiz kılan, – çoğunlukla – yetersiz kalan güvenlik tedbirleri üzere faktörler, terör örgütlerinin bu çeşit ulaşım ağlarına olan ilgisini hep canlı tutmakta. Küresel güvenlik şirketi “International Corporate Protection” CEO’su Will Geddes, Londra taarruzları sonrası verdiği demeçte, “Metro taarruzları bir terörist için ülküdür. Bütün kenti durma noktasına getiriyorlar ve yalnızca o gün kaosa yol açmakla kalmıyorlar, asıl emelleri olan daha büyük bir dehşet kalıntısı da oluşturuyorlar. Londra’da hâlâ seyahat etmekten çekinen beşerler var.” demişti.
“Raylardaki terör” en fazla Hindistan, Pakistan ve Rusya’da görüldü
Tarihi akışında “raylardaki terör”e bakıldığında; Doğu coğrafyasındaki ülkeler, ortalarında en fazla Hindistan – Pakistan bölgesi ile Kuzey’de hassaten Rusya’nın bu tıp taarruzlara maruz kaldığı görülüyor.
10 Ağustos 2001’de Angola isyancı hareketi Unita, yolculara kuvvetleriyle saldırmadan evvel bir treni mayınla raydan çıkarmıştı. Atakta 200’den fazla kişi ölmüş ve 150’den fazla kişi yaralanmıştı. Hindistan’da 10 Eylül 2002’de Howrah Rajdhani Ekspresi’nin sonradan sabotaj olduğu anlaşılan tren kazasında da 130 kişi hayatını kaybetmişti.
11 Temmuz 2006’da, kendini “İslamcı” olarak tanıtan bir terör kümesi, akşamın ağır saatlerinde Mumbai banliyö treni sistemine peş peşe 7 hücum gerçekleştirmişti. Bombalı akınlarda birinci sınıf kompartımanlar gaye alınmış, 200’den fazla kişi ölmüş, 700’ü aşkın kişi de yaralanmıştı. Hareketle ilgili 18 kişi hatalı bulunmuştu. Hindistan takviyeli Sih taarruzlarından biri olan 18 Şubat 2007’deki harekette, Pakistan sonuna giden Samjhauta Ekspresi’ne bomba yerleştirilmiş, olayda 50’den fazla kişi ölmüştü. Saldırganın, aksiyondan Müslüman kesitlerin sorumlu tutulacağı beklentisiyle bu türlü bir komployu gerçekleştirdiği ortaya çıkmıştı. Kasım 2008’de Mumbai Chhatrapati Shivaji Terminus tren istasyonunda başlayan ve dört gün süren olaylarda ise İslami bölümler maksat alınmış, sonuçta 164 kişi vahşice katledilmişti.
Hindistan’ın Batı Bengal kentinde ise 28 Mayıs 2010’da Gyaneshwari Ekspresi raydan çıkarak süratli trene çarpmıştı. Olayda 148 kişi ölmüş, 200 kişi de yaralanmıştı. Bölgedeki “Maocu isyancılar”ın trenin rayların raydan çıkmasını sağladıkları yaygın bir kuşkuya dönüşmüştü.
Rusya’daki patlamalar
5 Aralık 2003’te bir intihar bombacısı, Rusya Stavropol Krai’de kendini patlatarak 46 kişinin vefatına yol açmıştı. Olayda 170 kişi de yaralanmıştı. Rus ve Batı medyası, tutuklanan rastgele birileri olmamasına karşın “Saldırıyı Çeçen teröristler düzenledi” halinde manipülatif haberler yapmışlardı. 6 Şubat 2004’te bu kere Moskova Metrosu’nda patlatılan bir bomba 41 kişiyi öldürmüş, 100’den fazla kişiyi de yaralamıştı. Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, taarruzdan Çeçen ayrılıkçı başkan Aslan Mashadov ve Çeçen isyancıları sorumlu tutmuştu. Olayla ilgili üç kişi ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırılmıştı. 27 Kasım 2009’da ise Rusya’nın Bologoye kentinde Nevsky Ekspresi’nin altında patlayan bombayla 27 kişi ölmüş, 100 kişi de yaralanmıştı.
Rusya’daki emsal bir hücum da 29 Mart 2010’da gerçekleşmişti. İki bayan intihar bombacısı, sabahın ağır olduğu saatlerde iki farklı Moskova treninde bombaları patlatmıştı. Taarruzlarda 40 kişi hayatını kaybetmişti. Yaralananların sayısı ise 100’ü aşmıştı. Saldırıyı Çeçen isyancılar üstlenmişti.
Batı ülkelerinin metroyla imtihanı
Batı dünyası da sık sık, raylar üzerinde gerçekleşen terör akınlarına maruz kalmıştı. Cezayir’in bağımsızlığına karşı çıkan OAS örgütü, Cezayir siyasetinde gereğince sert bulmadıkları Fransız hükümetini sıkıştırmak için 18 Haziran 1961 tarihinde Vitry-Le-François’de bir trene akın düzenlemişti. Taarruzda yolculardan 28 kişi ölmüş, 100’den fazlası da yaralanmıştı. 2 Ağustos 1980’de İtalya Bologna tren istasyonundaki bir bekleme odasında patlatılan bomba ise 85 kişinin vefatına, 200 kişinin de yaralanmasına neden olmuştu. Saldırıyı, “aşırı sağcı” olduğu açıklanan dört kişi yapmıştı. Zanlılar, ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırılmıştı.
11 Mart 2004’te Madrid’teki dört banliyö treninde patlatılan 10 bomba 200 kişinin vefatına yol açmıştı Yaklaşık iki bin kişinin yaralandığı akınlar İspanya’daki genel seçimlerden üç gün evvel gerçekleşmişti. Başlangıçta bir Bask ayrılıkçı örgütünün hareketi olduğu tez edilen akın, daha sonra “El Kaide” saldırısı olarak lanse edilmişti. 7 Temmuz 2005’te “Londra Bombalamaları” olarak da bilinen akınlarda ise 52 kişi ölmüş, 784 kişi de yaralanmıştı. Dört intihar bombacısı Londra’da üç metro treni ve bir çift katlı otobüste patlayıcıları infilak ettirmişti. 22 Mart 2016’da ise Brüksel ulaşım merkezlerini bombalayan üç intihar bombacısı, 32 kişinin vefatına yol açmıştı.
Ve başkaları…
İsrail Devleti’ni kurma hazırlıklarını sürdüren Yahudi yerleşimcilerin içindeki militan küme Lehi’nin bölgedeki İngiliz askerî varlığını uzaklaştırmak için 25 Şubat 1948’de düzenlediği Rehovat bölgesindeki ataklarda 28 İngiliz askeri öldü, 35’i de yaralandı.
3 Temmuz 1994’te Azerbaycan başşehri Bakü’deki metroda Ermeni zımnî servisinin yaptığından şüphelenilen hücumda 13 kişinin hayatını kaybetti, 42 kişi yaralandı.
20 Mart 1995’te Tokyo metro sistemlerine Aum Shinrikyo tarikatı üyelerince yapılan Sarin gazı akınında 13 kişiyi hayatını kaybetti.
25 Temmuz 1995’te Fransa Saint-Michel banliyö demiryolu istasyonunda çivi yüklü gaz şişeleri patlatıldı, 8 kişi öldü, 200’den fazla kişi yaralandı.
30 Aralık 2000’de Filipinler’deki Metro Manila’da birebir anda patlayan beş bombada 22 kişi öldü ve 100’den fazla kişi yaralandı.
18 Şubat 2003’te bir kundakçı, Güney Kore’nin Daegu kentinde depresyondan muzdarip eski bir taksi sürücüsü bir metro trenini ateşe verdi. Olayda 200 kişi öldü, en az 150 kişi de yaralandı.
– Denise Chow, “Tarihteki En Berbat Metro Saldırıları”, 29 Mart 2010, livescience.com
– Stephen Kurczy, “En Ölümcül Metro Terörist Saldırıları”, Science Monitor, 30 Eylül 2021
