İran’da ahlak polisi tarafından gözaltına alınan Jina Mahsa Amini’nin ölümünün ardından ülke geneline yayılan ve rejimin sert biçimde bastırmaya çalıştığı gösteriler, son aylarda ülkenin farklı kentlerinde görülen kız öğrencilerin zehirlenmesi vakalarına tepki olarak yeniden alevleniyor. Alman haber protalı Tagesschau’un haberine göre, dün Cuma namazı esnasında Sistan – Belucistan eyaletinin başkenti Zahedan kentinde göstericiler “diktatöre ölüm” sloganlarıyla rejimi protesto etti.
Bazı velilerin de, kız öğrencilere yönelik saldırılar nedeniyle bugün Kirmanşah şehrindeki resmi eğitim dairesinin önünde protesto çağrısında bulunduğu belirtildi. İranlı bir milletvekilinin verdiği bilgiye göre, şu ana kadar yaklaşık bin 200 kız öğrenci solunum güçlüğü, mide bulantısı ve çarpıntı nedeniyle tedavi görmek zorunda kaldı.
Geçen yıl Kasım ayında başlayan saldırılar, ilk kez Kum şehrinde görüldü. Bazı veliler, saldırıların ardından kızlarını okuldan alma kararı aldı.
Kızların okula gitmesinin önüne mi geçilmek isteniyor?
Saldırılar üç aydır devam etmesine rağmen, öğrencileri okullarda zehirlemek için kullanılan madde henüz tam olarak tespit edilebilmiş değil. Ancak, Kum’da kullanılan maddelerin nitrojen izleri içerdiği belirtiliyor. Sorumluların kim olduğu hala belirsizliğini korurken, çok sayıda İranlı, saldırılardan kızların okula gitmesinin önüne geçmek istediğini iddia ettikleri hükümeti sorumlu tutuyor.
Saldırıların, yaklaşık altı aydır devam eden protestolara katılan kız öğrencilerden intikam amacı taşıdığı da üzerinde durulan ihtimaller arasında. Siyaset bilimci ve İran uzmanı Ali Fethullah Nejat’a göre, Tahran rejimi, kendi doğrudan müdahale etmek yerine aşırılık yanlısı grupları kullanıyor olabilir. “Geçmişte de, örneğin 2014 yılında İsfahan gibi kentlerde aşırıcı grupların saldırılarına şahit olduk. O zamanlar kadınların yüzüne asit atılıyordu” diyen Nejat, söz konusu dönemde, bu olayların faillerinin yakalanması için devletin herhangi bir çaba göstermediğini vurguluyor.
Reisi: Düşman kaos yaratmaya çalışıyor
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Cuma günü yaptığı açıklamada, zehirleme vakalarından “Tahran’ın düşmanlarını” sorumlu tuttu. Olayları, “Ülkede kaos yaratma amaçlı bir güvenlik projesi” olarak değerlendiren Reisi, “Düşmanın bu yolla öğrenci ve veliler arasında korku ve endişe aşılamaya çalıştığını” savundu.
Üst düzey bir İranlı yetkili de, Tahran yakınlarında görülen ve iki ayrı şehirde daha tespit edilen bir yakıt tankerinin zehirlenme olaylarıyla ilişiğinin bulunduğu ihtimali üzerinde durduklarını söyledi. Yetkili, tankere el konulurken, sürücüsünün de gözaltına alındığını açıkladı.
Soruşturma çağrıları
Kız öğrencilere yönelik saldırıların soruşturulması yönünde uluslararası kamuoyundan da Tahran’a çağrılar geliyor.
İranlı kız öğrencilerin zehirlenmesine karşı Washington’da da protesto eylemi düzenlendi Fotoğraf: Allison Bailey/NurPhoto/picture alliance
Cuma günü Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları biriminden yapılan açıklamada olaylara ilişkin şeffaf bir soruşturma süreci talep edildi. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü Ravina Shamdasani, “Kızların kasti olarak hedef alındığına ilişkin iddialara yönelik oldukça endişeli olduklarını” ifade etti.
Berlin’den de saldırılara yönelik benzer bir tepki geldi. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, “şoke edici” olarak nitelendirdiği saldırıların tam anlamıyla soruşturulması gerektiğini söyledi. Twitter hesabından konuya ilişkin bir paylaşım yapan Baerbock, “Kızların korkusuzca okula gitmesinin bir insan hakkı olduğuna” dikkat çekerek soruşturma talep etti.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby de dünyanın bu zehirlenmelere neyin sebep olduğunu bilmesi gerektiğini belirterek, endişelerini ifade etmişti.
DW,AFP,Reuters / SÖ,ET