Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Ukraynalı mevkidaşı Volodimir Zelenskiy, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana ilk kez telefonda görüştü.
Ukrayna savaşında tarafsızlığını ilan eden ve Rus işgalini kınamayan Pekin yönetimine, iki taraf arasında arabulucuk rolü üstlenmesi için bir süredir özellikle Batılı ülkelerin çağrısı vardı.
Görüşmede Şi’nin, Zelenskiy’e çatışmaya “siyasi bir çözüm” bulmak amacıyla Ukrayna’ya bir heyet ve hükümetinin “özel temsilcisini” göndereceğini söylediği bildirildi.
Çin’in geçtiğimiz aylarda yayınladığı 12 maddelik bir bildiri, Pekin’in Moskova yanlısı bir pozisyona yöneldiği yorumlarına neden olmuştu. Şi’nin Mart ayında Moskova’da Rusya lideri Vladimir Putin’le gerçekleştirdiği görüşme de eleştirilere yol açmıştı.
Zelenskiy Twitter’dan yaptığı açıklamada “Başkan Şi Cinping ile uzun ve anlamlı bir telefon görüşmesi yaptım. Bu görüşmenin ve Ukrayna’nın Çin’e büyükelçi atamasının ikili ilişkilerimizin gelişimine güçlü bir ivme kazandıracağına inanıyorum” diye yazdı.
Zelenskiy’nin sözcüsü Sergiy Nikiforov da Facebook’ta yaptığı açıklamada iki lider arasındaki görüşmenin “neredeyse bir saat sürdüğünü” söyledi.
Şi, Mart’ta Moskova’yı ziyaret etmiştiFotoğraf: SERGEI KARPUKHIN/AFP
“Tek çıkış yolu müzakere”
Çin devlet televizyonu CCTV, görüşmenin Kiev tarafından başlatıldığını ve Şi’nin Zelenskiy’e savaştan “tek çıkış yolunun görüşmeler ve müzakere” ile mümkün olduğunu söylediğini bildirdi. Şi’nin “Ukrayna krizi konusunda Çin her zaman barıştan yana olmuştur ve temel pozisyonu barış görüşmelerini teşvik etmektir” dediğini aktardı.
Telefon görüşmesinin tutanaklarına göre Şi, ülkesi için “Krizden çıkar sağlamak bir yana, ne yangını diğer taraftan izleyeceğini, ne de yangına körükle gideceğini” söyledi.
Xi, “Nükleer meseleler söz konusu olduğunda ilgili tüm taraflar sakin ve itidalli olmalı, tamamen kendilerinin ve tüm insanlığın geleceğine ve kaderine odaklanmalı ve krizi ortaklaşa yönetmelidir” dedi.
Çin’in 12 maddelik bildirisi
Çin’in Şubat ayında yayınladığı 12 maddelik bildiride, Ukrayna savaşına siyasi çözüm çağrısında bulunulmuş ve Pekin’in tarafsız olduğu vurgulanarak iki taraf barış görüşmelerine davet edilmişti.
Belgenin ilk maddesi “tüm ülkelerin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü etkin bir şekilde korunmalıdır” ifadeleri içeriyordu. Ancak Çin, bu maddenin Ukrayna’yı işgalinden dolayı Rusya’ya yönelik bir mesaj olup olmadığını açıklamayı sürekli olarak reddetti.
Bildiride, “Uluslararası toplum barış görüşmelerini teşvik eden doğru yaklaşıma bağlı kalmalı, çatışmanın taraflarına mümkün olan en kısa sürede siyasi bir çözümün kapısını açmaları için yardımcı olmalı ve müzakerelerin yeniden başlaması için koşullar ve ortamlar yaratmalıdır” denildi.
Çin’e yönelik şüpheler
Bildiri, Ukrayna’nın müttefikleri tarafından şüpheyle karşılanmış, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg Pekin’in “Ukrayna’nın yasadışı işgalini kınayamadığı için Pekin’in fazla güvenilirliği olmadığını” söylemişti.
Şi’nin dönemde Putin ile görüşüp, diğer yandan Zelensky’i aramaması Çin’in iddia ettiği gibi tarafsız olmadığı eleştirilerini doğurmuştu.
Çin lideri ile yaptığı görüşmeleri “anlamlı ve samimi” olarak nitelendiren Putin, yaptırımlar nedeniyle Avrupa pazarlarından büyük ölçüde dışlanan Rusya’nın Çin’in “artan enerji talebini” karşılayabileceğini söylemişti.
AFP / GY, EC
DW Türkçe’ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?