Avustralya merkezli Ekonomi ve Barış Enstitüsü (IEP) 2023 Küresel Barış Endeksi’ni açıkladı.
Endekse göre, Türkiye 163 ülke arasında 147’nci oldu. Türkiye bu basamağı İran’la paylaştı. Listede Türkiye ve İran’ın hemen altındaki basamakta Kuzey Kore yer aldı. Türkiye, 36 ülkenin bulunduğu Avrupa kategorisinde ise en son sırada yer aldı.
“En barışçıl/huzurlu” ülkenin İzlanda olarak belirlendiği endeks, 23 gösterge üzerinden oluşturuluyor. Bu göstergeler arasında; yurt içi ya da yurt dışındaki çatışmalardaki ölümler, cinayet oranı, silahlanma seviyesi, silah ihracatı, terör, siyasi istikrar ve mahkûm sayısı gibi faktörler yer alıyor.
Endeksle birlikte yayımlanan raporda; ABD, Rusya ve Çin gibi büyük güçlerin yanı sıra artık Türkiye, Suudi Arabistan ve İran gibi bölgesel aktörlerin de kendi yakın çevrelerinin dışında da rol oynamak için giderek daha istekli bir hâl aldıkları ifade edildi.
Raporda, Türkiye gibi ülkelerin kendi bölgelerindeki politikalarından ise “Birçok orta seviyedeki güç, bölgesindeki çatışmalara giderek daha fazla müdahil oluyor. Bu trendin önümüzdeki 10 yılda da sürmesi muhtemel. Türkiye, yükselen orta güçteki ülkelere iyi bir örnek. Sadece Suriye ve Dağlık Karabağ’daki çatışmalarda olduğu gibi yakın çevresinde değil, Somali ve Libya gibi daha uzak yerlerde de nüfuzunu artırma çabasında” diye bahsedildi.
İHA vurgusu
Raporda ayrıca kendisini “drone süper gücü” olarak ön plana çıkaran Türkiye’nin Etiyopya, Ukrayna ve Mali dâhil 20’den fazla ülkeye insansız hava aracı (İHA) ihraç ettiğine dikkat çekildi.
Türkiye’nin son birkaç yılda başta İHA olmak üzere askeri teknoloji ihracatı bakımından en aktif ülkelerden biri olmasının, endekste silah ihracatı kriteri bakımından olumsuz bir etki yarattığına vurgu yapıldı.
Türkiye’nin silah ihracatının 2022 yılında yüzde 72,7 büyüdüğü belirtilen raporda, “Avrupa, Ortadoğu ve Kafkaslar’ın kesiştiği stratejik konumu, Türkiye’yi bölgedeki etkili bir güç yapıyor” denildi.
“Şiddetin ekonomik maliyeti”
Endeks kapsamında silahlı çatışmaların ekonomik maliyetleri de hesaplanıyor. Söz konusu maliyetler 2022’de 17,5 trilyon dolara ulaştı. Bu, ülkelerin gayrisafi yurt içi hasılalarının toplamının yüzde 13’üne tekabül ediyor. Kişi başına düşen pay ise 2 bin 200 dolar görülüyor.
Türkiye, “şiddetin ekonomik maliyeti” bakımından 224,8 milyar dolar ile 132’nci sırada yer aldı. Bu meblağ, bir önceki yıl 128,2 milyar dolardı.
Raporda, Türkiye’de “şiddetin ekonomik maliyetinin” gayrisafi yurt içi hasıladaki payı yüzde 5 olurken kişi başına 2 bin 634 dolar düştüğü belirtildi.
1994’ten beri en çok ölüm 2022’de gerçekleşti
Dünyanın üst üste dokuz yıldır daha az barışçıl bir hâl aldığını gösteren endekse göre, 2022’de dünya genelindeki çatışmalarda ölenlerin sayısı 238 bini geçti. IEP, bunun Ruanda soykırımının yaşandığı 1994 yılından beri kaydedilen en yüksek sayı olduğunu belirtti.
Son sırada Afganistan var
Endekse göre, en barışçıl ülke bu yıl da İzlanda oldu. Bu ülkeyi sırasıyla Danimarka, İrlanda, Yeni Zelanda, Avusturya, Singapur, Portekiz, Slovenya, Japonya ve İsviçre izledi. Almanya listenin 15’inci sırasında yer aldı.
Listenin son sırasında Afganistan bulunuyor. Yemen endeks kapsamındaki 163 ülke arasında 162’nci, Suriye ise 161’inci oldu.
DW,dpa/CÖ,BK