Koronavirüs vaka sayılarının yeniden artması, tespit edilen “Pirola” adlı varyantın daha bulaşıcı olduğunun dile getirilmesi, Covid-19 endişesini bir kez daha arttırdı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), korona vakalarında dünya genelinde artış olduğu konusunda uyardı. Pazartesi günü ABD Başkanı Joe Biden’ın eşi Jill Biden’ın Covid-19 testinin sonucunun pozitif çıktığı açıklandı. Perşembe günü de İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in korona olduğu, Hindistan’daki G20 Zirvesi’ne katılımını iptal etmek zorunda kaldığı duyuruldu.
Eşi korona olan Joe Biden’ın da testinin pozitif çıkıp çıkmayacağı merak ediliyordu. Ancak Beyaz Saray, 80 yaşındaki devlet başkanına art arda dört gün boyunca yapılan testlerin sonuncusunun da negatif çıktığını, bu nedenle Biden’ın Hindistan’daki G20 Zirvesi’ne katılmak üzere yola çıktığını açıkladı.
Endişeye gerek var mı?
Yeniden gündemde geniş bir şekilde yer alan Covid-19 vakaları ve yeni varyant, yeni bir salgın dalgası yaşanabileceği iddialarını gündeme taşıdı.
Bilim insanları ve aşı üreticileri Moderna ve Pfizer/BioNTech’ten gelen yeni veriler ise bir kaç hafta önce tespit edilen yeni Covid-19 varyantının bazı uzmanların korktuğu kadar endişe verici olmadığını gösteriyor.
Uzmanlara göre yeni varyant endişe verici değilFotoğraf: JIM WATSON/AFP/Getty Images
Pirola olarak adlandırılan Covid-19’un yeni varyantı BA.2.86’nın etkileri ve yayılma şekli, başta Dünya Sağlık Örgütü olmak üzere pek çok ülkedeki salgınla mücadele kurumları tarafından büyük bir dikkatle izleniyor.
Uzmanlar, korona enfeksiyonları ve hastaneye yatış oranlarında ABD, Avrupa ve Asya’da artış kaydedildiğini ancak bu sayıların geçmiş dalgalarda yaşanan zirvelerin çok gerisinde olduğuna işaret ediyorlar.
Peki bilim insanları, DSÖ’nün 6 ülkede tespit edildiğini açıkladığı Pirola varyantı hakkında ne diyor?
Yeni varyantın özellikleri neler?
Bilim insanlarının gözü BA.2.86’nın üzerinde çünkü 2023’ün büyük bölümünde baskın varyant olan XBB.1.5’e kıyasla yeni varyant, Spike proteininde 35 mutasyona sahip Omicron’un alt türü bir varyant.
Bu mutasyon, varyantın daha bulaşıcı olduğu, daha hızlı yayılabileceği, daha fazla insanın enfekte olmasına yol açabileceği endişesine yol açtı.
Ancak ABD’de iki bağımsız laboratuarda yürütülen deneyler çok büyük endişeye gerek olmadığına işaret ediyor.
Deneyler neye işaret ediyor?
Bu araştırmalardan birini Boston’daki Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi yürüttü. Merkezin Viroloiji ve Aşı Araştırmaları Direktörü Dr. Dan Barouch, gerçek virüsün kopyası geliştirilerek yapılan deneylerin, vakalarda yeni varyantla birlikte büyük bir artış olacağı sonucuna ulaşmadıklarını açıkladı.
Barouch’un ekibi, aşı olmuş veya daha önce enfekte olmuş kişilerde, virüsün laboratuvarda üretilmiş versiyonlarını test etti. Ve varyanta karşı antikorların, mevcut dolaşımdaki varyantlara karşı olanlarla benzer veya biraz daha yüksek olduğunu tespit etti.
Dr. David Ho’nun Columbia Üniversitesi’ndeki laboratuarı ile yine İsveç ve Çin’de yürütülen deney ve araştırmalardan da benzer sonuçlar elde edildi.
John Hopkins Bloomberg Kamu Sağlığı Okulu’ndan Dr. David Dowdy, önümüzdeki aylarda asıl FL.1.5.1 varyantının en yaygın varyant olacağını, ancak geçen kış Omicron varyantında yaşanan benzer bir enfeksiyon dalgası beklemediğini açıkladı.
Aşılar yeni varyantlara karşı koruma sağlayacak mı?
Dr. Barouch tarafından yürütülen araştırmalara göre yeni güncellenen aşılar, BA.2.86 da dahil olmak üzere şu anda dolaşımda olan tüm varyantlara karşı antikor tepkilerini “bir dereceye kadar” arttıracak.
Aşılar yeni varyantlara karşı koruma sağlıyor mu? Fotoğraf: Wolfgang Rattay/REUTERS
Moderna çarşamba günü yaptığı açıklamada, yeniden düzenlenmiş Covid-19 aşısının BA.2.86’yı etkisiz hale getiren antikorlarda yaklaşık dokuz kat artış sağladığını kaydetti.
Pfizer da aynı gün açıklama yaparak, ortağı BioNTech ile birlikte güncellenmiş Covid-19 aşısının fareler üzerinde denendiğini, yapılan çalışmalarda aşının BA.2.86 ve EG.5’e karşı nötralize edici aktivite gösterdiği belirtildi.
Türkiye’de durum ne?
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da gelişmeler hakkında kendisine yöneltilen sorular üzerine “Endişeye mahal yok. Eski günler geçti” açıklamasını yaptı.
Koca, “Türkiye’de Eris varyantına bağlı vaka şu ana kadar görülmedi. Şu an görülen hiçbir yeni varyantın virülansı, yani hasta etme gücü ise Omicron’dan daha yüksek değil” dedi.
Türkiye Sağlık Bakanı Fahrettin KocaFotoğraf: Aydin Üstünel/DHA
Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alper Şener ise Türk basınına yaptığı açıklamalarda Pirola varyantının baskın hale gelme ve aşıdan kaçma ihtimali olan bir varyant olduğunu söyledi. Şener, yeni varyantın yine diğer varyantlar ile benzer belirtiler gösterdiğini, bu belirtileri gösterenlerin PCR testi yaptırmasının önem taşıdığını kaydetti.
TTB’den “önlem alın” çağrısı
Türk Tabipler Birliği (TTB) de geçen hafta yaptığı açıklamada, Pirola olarak adlandırılan BA.2.86’nın “hipermutant” olduğuna işaret ederek, bu varyantın aşı ve hastalıkla ilişkili bağışıklıktan kaçabileceği endişesinin bulunduğunun altını çizmişti.
Önümüzdeki süreçte yeni varyantlar nedeniyle vaka sayılarının artabileceğine dikkat çeken TTB, DSÖ ve ilgili kuruluşların salgın taramalarının sürdürülmesi ve sonbaharda, ileri yaş ve eşlikçi hastalıkları olanların aşı tekrarı ve bireysel önlemler ile korunmalarının önemine dikkat çekmekte olduğunu hatırlattı.
Açıklamada, “Ancak bireysel ve atık su taramaları yapılmadığı için ülkemizde ‘yaz gribi’ ve ‘ishal’ salgınları ile Covid-19 yeni varyantları arasındaki bağlantı kurulamamaktadır. Dolayısıyla Sağlık Bakanı’nın söylediği gibi yeni varyantların ülkemizde görülmediğini söylemek kanıta dayalı değildir. Çünkü test yapılmazsa virüs de tespit edilemez. Ayrıca salgının yeniden alevlenmesine yönelik bir hazırlık da görülmemektedir” ifadeleri yer aldı.
Covid-19’un bitmediğine vurgu yapan TTB, yaşlı ve kronik hastalar başta olmak üzere toplumun hem tüm bulaşıcı hastalıklardan korunması için gerekli önlemlerin alınması çağrısını yaptı.
Reuters, DW/ DA, JD