Türklerin iltica başvurularındaki artış için soru önergesi

Almanya’ya düzensiz göçte Türk vatandaşları geçen yaz Afganları geride bırakarak Suriyelilerin ardından ikinci sıraya yerleşti. Bir NATO üyesi ve Avrupa Birliği’ne (AB) aday ülke olmasına rağmen Türkiye’den gelenlerin yaptığı iltica başvurularındaki rekor artış Almanya’da oldukça dikkat çekiyor ve sık sık gündeme geliyor. Ana muhalefetteki Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ile Hristiyan Sosyal Birlik (CSU) partilerinden oluşan Hristiyan Birlik (CDU/CSU) meclis grubu konuyla ilgili hükümete detaylı bir soru önergesi yöneltti.

CDU/CSU önergede bir yandan Türk vatandaşlarının iltica başvurularında 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 155,6 düzeyinde rekor artış kaydedildiğini, öte yandan başvuruların kabul oranının yüzde 13’e gerilediğini belirtip, ikisi arasındaki makasın bu kadar açılmasını “endişe verici” bir gelişme olarak niteliyor.

CDU/CSU’ya göre iltica başvurularındaki bu hızlı tırmanış Türkiye’deki siyasi ve ekonomik gelişmeler konusunda ipuçları verse de, başvuruların kabul oranındaki düşüş “sığınma hakkının amacına aykırı kullanılması” olarak yorumlanıyor. Kastedilen, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sığınma gerekçesinin mesnetsiz olduğu veya ikna edici gerekçelere dayanmadığı ve bu nedenle reddedildiği.

Almanya’da artan iltica başvurularıyla bağlantılı olarak daha önce görüşlerine başvurduğumuz göç hukuku uzmanı Dündar Kelloğlu ise Türkiye’den başvurular artarken verilen kabullerin düşmesini tamamen Alman makamların tutumundaki değişikliğe bağladığını söylemişti. Kelloğlu DW Türkçe’ye verdiği demeçte “Türkiye’de temel hak ve özgürlükler ile yargı bağımsızlığı konularında iyileşme olmaksızın Almanya Göç ve Mülteci Dairesi (BAMF) Türkiye’ye yönelik değerlendirmesini değiştirdi. Eskiden siyasi görüşü nedeniyle takibata uğrayan veya hakkında yakalama kararı olan kabul alırdı. Şimdilerde ise sadece hakkındaki ceza kesinleşmişlere kalma hakkı veriliyor” diye konuşmuştu.

Almanya özellikle Balkanlar üzerinden gelip de kara yoluyla Almanya’ya geçişlerin arttığı doğu sınırlarında 16 Ekim’den beri düzenli kontrollere başladı. Fotoğraf: Frank Hammerschmidt/dpa/picture alliance

Kabul oranı Türklerde yüzde 13, Kürtlerde yüzde 4

Hristiyan Birlik’in verdiği önergede, son üç yılda kaç Türk vatandaşının Almanya’ya sığınma başvurusu yaptığı soruldu. Alman hükümeti adına İçişleri Bakanlığının soru önergesine verdiği cevaba göre 2021 yılında 7 bin 67, 2022 yılında 23 bin 938, 2023 yılında da 61 bin 181 kişi Türkiye’den gelerek Almanya’da iltica başvurusunda bulundu.

Başvuranların sayısı katlanarak artarken kabul oranları ise düşüş gösterdi. Buna göre 2021 yılında Türk vatandaşlarının kabul oranları yüzde 40,5 olumlu cevap aldı. Bu oran bir yıl sonra yüzde 28,2’ye, 2023’te ise yüzde 13,1’e kadar geriledi.

Önergeyi veren Hristiyan Birlik gelen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından kaçının Türk, kaçının Kürt olduğunu ve bunlarda başvurusu kabul edilenlerin oranını da sordu. İltica başvurusu sırasında Türk olduğunu beyan eden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sığınmacı sayısı yıllara göre 2021’de 2 bin 885, 2022’de 3 bin 820, 2023’te de 8 bin 391 oldu. Bu kişilerin kabul oranları da 2021’den 2023’e kadar sırasıyla yüzde 78,7, yüzde 74,7, yüzde 55,2 olarak kaydedildi.

Ancak iltica başvurusunda bulunan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasında Kürt olduğunu söyleyenlerin sayısındaki rekor artış dikkat çekiyor. Sayıları katlanarak artarken bunlara verilen olumlu cevap ise düşüş gösterdi.

2021’de Almanya’ya iltica eden toplam 7 bin 67 Türk vatandaşından 3 bin 878’i Kürt olduğunu beyan etti. Bunların aldığı kabul oranı 2021’de yüzde 11,1 oldu.

Bir yıl sonra 23 bin 938 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı Almanya’ya iltica başvurusu yaptı ve bunlardan 19 bin 500’ü Kürt olduğunu söyledi. Aynı yıl Kürtlerin sığınma başvurularına verilen olumlu cevap ise yüzde 7,4’e geriledi.

Geçen yıl ise toplam 61 bin 181 kişi Türkiye’den gelerek Almanya’da bir sığınma başvurusu yaptı. Bunların 51 bin 407’si Kürt olduğunu beyan etti. Başvurularının ise sadece yüzde 4,3’ü kabul aldı. Özetle 2023’te Almanya’ya yapılan bütün iltica başvurularının yüzde 84’ünü Kürt olduğunu belirtenler oluştururken bunların kabul edilme oranı yüzde 4,3 ile rekor seviyeye geriledi.

Almanya’da 1 milyon 548 bin 94 Türk vatandaşı yaşıyor

Önergede Almanya’daki Türk vatandaşlarının sayısı da sorulan sorular arasında yer aldı. Almanya Yabancılar Kayıt Dairesi (AZR) verilerine göre 31 Aralık 2023 itibarı ile ülkedeki Türk vatandaşı sayısı 1 milyon 548 bin 94’tü. Bunlardan 6 bin 697’sinin Türk vatandaşlığı dışında başka bir ülke pasaportuna da sahip olduğu belirtildi. AZR’nin kayıtları sadece yabancıları içerdiğinden, bu sayılar içinde Alman vatandaşlığı olanlar yer almıyor.

Yine AZR’nin verilerine göre 2021-2023’te Almanya’ya 20 bin 441 Türk vatandaşı geldi ve ülkede eğitim ya da çalışmak amacıyla oturum aldı. Almanya’da oturum alanlar arasında en büyük grubu 6 bin 774 ile öğrenciler oluşturdu. Öğrencileri kalifiye iş gücü açığı olan alanlarda çalışanlara verilen Mavi Kartlılar izledi. Bu gruptakilerin sayısı da toplamda 5 bin 393 olarak kayda geçti. Mavi Kartlıların arkasında da bin 658 ile üniversite mezunu nitelikli iş gücü geldi.

Onlardan sonraki grubu ise 928 kişi ile meslek eğitimi almış vasıflı elemanlar takip etti.

2021-2023’te Almanca kursuna gitmek amacıyla vize alan Türk vatandaşı sayısı 825 olarak açıklandı. Fotoğraf: Joao Gabriel Alves/dpa/picture alliance

Bu arada Almanca kursuna gitmek için 825, iş kurmak için de 129 kişi oturma izni aldı.

Önergeye göre, dikkat çekici bir diğer veri de gemi taşımacılığında çalışmak üzere 52, şoför açığı olan ulaştırma alanında görev yapmak üzere de 35 kişiye kalma izni verilmesi oldu.

Son üç yılda aile birleşimi yoluyla gelenlerin sayısı da 28 bin 830 olarak açıklandı.

İltica başvurusunda bulunanlar hangi yollarla geldi?

Alman hükümeti, ülkeye iltica başvurusunda bulunanların hangi yoldan geldiği sorusuna da, “büyük kısmının Batı Balkan ülkeleri üzerinden geldiklerinin tespit edildiği” cevabını verdi. Balkanlara ise Türklerin uçakla ulaştığının saptandığı belirtildi.

Türkiye’nin vizesiz seyahat anlaşmasının insan kaçakçıları tarafından kötüye kullanıldığı iddiaları Almanya’da bir süredir kamuoyunda dillendiriliyor. Balkan ülkelerine vizesiz getirilen kişilerin genellikle Sırbistan üzerinden kara yoluyla Almanya’ya ulaştırıldığı da gelen haberler arasında.

CDU/CSU’nun önergesinde, bir Schengen Vizesi ile Almanya’ya giriş yapıp akabinde iltica edenlerin sayısı da soruldu. Hükümetin cevabına göre, bu kişilerin sayısı Ocak-Eylül 2023 zaman dilimi için sadece bin 844.

Deprem sonrası Almanya’ya gelenler

Önergede Ukrayna bağlantılı Almanya’da geçici koruma alan Türk vatandaşlarının sayısı da soruldu. Burada da sayı bin 393 olarak açıklandı.

6 Şubat depremleri sonrasında birincil derecede aile üyeleri başta olmak üzere kaç kişiye geçici olarak Almanya vizesi verildiği de önergede yer alan bir diğer nokta oldu. Buna göre Şubat-Ağustos 2023’te deprem bağlantılı, hızlandırılmış vize alarak Almanya’ya gelen Türk vatandaşı sayısı toplamda 10 bin 74 olarak kaydedildi. Depremzedelere verilen vize uygulaması 6 Ağustos’ta son buldu. Bu kişilerden kaçının hâlâ Almanya’da yaşadığına dair verinin ise bulunmadığı bildirildi.

CDU/CSU, sundukları önergede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasım 2023’te yaptığı Almanya ziyaretinde gündeme gelen ve kurulduğu açıklanan Türkiye’ye sınır dışılardan sorumlu çalışma grubunun ilerleme sağlayıp sağlamadığını da sordu. Alman hükümeti, bu konunun Almanya İçişleri Bakanlığı koordinatörlüğünde yürütüldüğünü ve Alman çalışma grubunda, sığınmacıların dağıtıldığı ve sınır dışı edilmelerinden de sorumlu olan eyaletler ile federal temsilcilerin yer aldığını kaydetti. Kasım ayında oluşturulan Alman ve Türk çalışma grubunun da düzenli aralıklarla bir araya geldiği ve Türkiye’ye sınır dışılar konusundaki iş birliklerinin geliştirildiği vurgulandı.

Federal hükümetin verilerine göre, 31 Aralık 2023 itibarı ile Almanya’yı terk etmesi gereken Türk vatandaşı sayısı 13 bin 523 olarak açıklandı. 2021-2023’te sınır dışı edilen Türk vatandaşı sayısı ise toplamda bin 744 oldu.