Özvar: Bu sistem öğrenciler arası rekabeti getirecek

Yükseköğretim Şurası (YÖK) tarafından düzenlenen ‘Doktora Öğretiminin Güzelleştirilmesi Çalıştayı’ başladı. Hacettepe Üniversitesi Tunçalp Özgen Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlenen çalıştaya 50 üniversitenin farklı alanlarından lisansüstü eğitiminden sorumlu enstitü yetkilileri, doktora öğrencileri, öğretim üyeleri ve araştırma vazifelileri katıldı. ‘Doktora Program Açma ve Öğrenci Kabulü’, ‘Öğretim Süreçleri, Danışmanlık, İdari Süreçler’ ve ‘Araştırma ve Tez Süreci’ temalı çalıştay 3 oturumda düzenleniyor.

Açılış konuşmasında çalıştayın, doktora öğretiminin mevcut durumunun güzelleştirilmesine yönelik gerekli adımların atılması için bir fırsat olduğunu lisana getiren YÖK Lideri Prof. Dr. Erol Özvar, Tez Yazım Rehberi hazırlığı yapıldığını ve doktora öğrencileri için bir tarama çalışması yapılacağını duyurdu.  Üniversite imtihanında barajların kaldırılmasıyla ilgili soruları da yanıtlayan Özvar şöyle konuştu:

BARAJIN KALDIRILMASI ‘SINAVSIZ  ÜNİVERSİTE’ DEMEK DEĞİL
“Bu sistem aslında tercih yapabilen öğrenciler ortasında rekabeti getirecek. Rekabet kontenjanlara daha fazla talebin olması manasına gelir. Daha fazla talebin olması demek kontenjanlara daha fazla ilgilin olması demektir. Bu da gerek puanların tahminen üst yanlışsız meyil etmesine ve dolmasına yardımcı olacak. Bu uygulamayla kalitenin düşeceğini liyakatin azalacağını söylemek makul bir tenkit değil. Bu puan üstünlüğüne dayanan bir düzenleme. Hasebiyle en yüksek puanı alabilen öğrenciler programlara yerleşebilecektir. Puanları tutmayanların kayıt yapma ve yerleşme hakkı olmayacak.

YÖK, ‘TEZ YAZIM REHBERİ’ HAZIRLIYOR
Milletlerarası kabul görmüş akademik yazım tarzlarını dikkate alan ve tekrar alan farklılıklarını gözeten, tez yazanlara yardımcı olacak bir rehber gereksinimi kelam konusu. Bu kapsamda, ‘YÖK Tez Yazım Rehberi’nin hazırlığı içerisindeyiz. Bu türlü bir doküman, üniversitelere yalnızca rehberlik etmesi maksadıyla ve esnek bir teklif seti olarak hazırlanacak. Bir tezin başlığından başlayıp kaynakçasına kadar tüm konulara ait bir çerçeve kılavuz hazırlayacağız. Bu türlü bir rehber, akademik yazma derslerine de kaynaklık teşkil edebilecek.

YENİ DOKTORA MEZUNLARI AYRINTILI ARAŞTIRILACAK
Bu yıldan itibaren yükseköğretim kurumlarımızın tamamını kapsayacak formda tüm doktora mezunlarımıza yönelik kapsamlı bir tarama çalışması yapacağız. Yeni mezunlara yönelik yapılacak bu çalışmada doktora mezunlarımızın tahsil geçmişi, deneyim ve görüşleri ile mezuniyet sonrası gelecek planları hakkında sistematik bilgi toplanacak. Toplanacak bu bilgiler, Türkiye’deki doktora mezunları hakkında eğilimleri takip etmemize yardımcı olacak ve doktora seviyesindeki öğretimin ve programların kalitesini artırmak üzere kullanılacak. Böylelikle, YÖK olarak siyaset geliştirirken alandaki toplanan şimdiki ve sistematik dataları izleyeceğiz. Bu çalışmaya başladığımızın muştusunu buradan sizlerle paylaşmak isterim.

SIKINTILARI YOK SAYMIYORUZ
Türkiye yükseköğretim sisteminin en stratejik problemlerinden biri, doktora öğretiminin kapasitesini ve niteliğini artırmak. Sıkıntıları yok saymayı değil, problemlerin tahlili için çabalamayı manalı görüyoruz. Türkiye’de yükseköğretimde başta kalite olmak üzere hiçbir problemin göz gerisi edilmesine müsaade edemeyiz. İşte bu anlayışla, müfredattan imtihanlara bilimsel çalışma yollarından tez izleme heyetlerine, yazım kurallarından mülakatlara dek bir bütün olarak doktora öğretimine daha yüksek nitelik kazandırmak üzere bu toplantıyı gerçekleştiriyoruz. Türkiye’nin birebir anda hem yükseköğretim sisteminin muhtaçlık duyduğu doktoralı insan kaynağını nitelikli bir halde yetiştirmesi hem de öbür tüm dalların gereksinimlerini dikkate alarak doktora programlarını geliştirmesi gerekli. Bu bahiste atılması gerekli adımları acilen bugün atmak zorundayız.

OECD ORTALAMALARININ GERİSİNDEYİZ
OECD raporları ve Türkiye yükseköğretim sistemi üzerine yapılan ulusal ve memleketler arası çalışmalarda ciddiyetle vurgulandığı üzere, üniversitelerimizde öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayıları OECD ortalamalarının çok gerisinde. Daha net söz edecek olursak, Türkiye’nin nitelikli öğretim elemanı açığı hala devam ediyor.  Türkiye’nin kendi ekonomik ve toplumsal kalkınma gayeleri bakımından muhtaçlık duyduğu nicelik ve nitelikte öğretim elemanı sağlaması için doktora öğretiminin mevcut halinin uygunlaştırılması mecburî. Türkiye’de yıllık doktora mezun sayısı 8 bine yaklaşırken, Fransa’da bu sayı 13 bin, Japonya’da 16 bin, Almanya’da 29 bin, Birleşik Krallık’ta 29 bin, Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 74 bin.

ÖZVAR’DAN HOLLANDA ÖRNEĞİ
Mukayese etmek bakımından Hollanda’yı ele almak isterim. Hollanda 2000-2020 yılları ortasında 33 bin 673 bayan ve 43 bin 575 erkek olmak üzere toplam 77 bin 248 doktora mezun verdi. 2020 yılında nüfusu 17 milyon 407 bin 585 olan Hollanda, 20 yıl içinde nüfusunun binde 5’ini doktoralı yaptı. 2020 yılı itibariyle bu ülkenin 25-34 yaş kümesinin ise binde 4,46’sı doktoralıdır. Ülkemizde ise 2000-2021 yılları ortasında 49 bin 715 erkek 39 bin 901 bayan olmak üzere toplam 89 bin 616 doktora öğrencisi mezun etmiş bulunuyoruz. 20 yıl içinde kümülatif doktora mezunlarımızı nüfusa oranladığımızda toplam nüfusun yalnızca on binde 1’i kadar mezun ettiğimizi anlıyoruz.

Türkiye’nin 2020 yılı prestijiyle nüfus piramidinin 25-34 yaş kümesinde 12 milyon 689 bin 848 gencimiz bulunuyor. Bu yaş kümesine 2020 yılı doktora mezunlarını oranladığımızda ise o yılda on binde 6 doktora mezunumuz olduğu anlaşılıyor. Almanya’da ise sayısı 10 milyon 146 bin 277 olan ilgili yaş kümesine düşen doktora mezunu sayısı yaklaşık binde 3.

TIP ÖĞRENCİLERİ TEMEL BİLİM ALANLARINDA DOKTORA YAPABİLECEK
Geçen hafta Resmi Gazete’de yayınlanan ‘Tıp-Bilim Doktorası Bütünleşik Programı Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’ sayesinde, artık Türkiye’deki başarılı bir tıp fakültesi öğrencisi, bir taraftan tıp fakültesini okurken öbür taraftan temel bilim alanları başta olmak üzere bir bilim alanında doktora yapabilecek. Programı bitiren tıp fakültesi mezunlarının yeterli bir doktor olması yanı sıra bilime memleketler arası seviyede katkı sağlayacak başarılı bir bilim insanı olmalarını hedefliyoruz. Başarılı tıp fakültesi öğrencilerimizin daha öğrencilikleri devam ederken tıpkı vakitte uygun bir bilim insanı olmak için gereken araştırma ve geliştirme maharetlerini kazanmalarını önemsiyoruz. Bahsi geçen yönetmelik nitelikli insan kaynağını teşvik etmek hedefiyle yapacağımız düzenlemelerden yalnızca bir tanesi. Benzeri programları vakitle tanıtmak ve ilerleyen süreçte daha da geniş kapsamlı ve esnek bir formda sunmak en büyük amacımız.”