Çocuklar neden yalan söyler, nasıl müdahale edilir

Palavra alışkanlığı, çocuklarda çok erken yaşlarda görülmeye başlar. Bu alışkanlığın duygusal olarak birçok sebebi olabilir.

Baş edilebilmesi için ise anne babalara büyük iş düşmektedir.

Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, çocuklardaki palavra söyleme eğilimine ait bilgiler verdi.

Yahşi, hayatın birinci 5 yılında çocuklar gerçek ile gerçek dışını ayıramaz ve hayali kıssalar uydurduğunu belirterek şu bilgileri aktardı:

“Örneğin; her sabah çantasını takıp okula giden ağabeyini gören 3 yaşındaki bir çocuk teyzesine ben de okula gidiyorum diyebilir hatta bunu en ufak detaylarıyla süsleyerek okulda öğretmeninin kendisine verdiği ödevlerden de bahsedebilir. Bunlar 6 yaş öncesi görülen, hayali içeriği olan ve gerçek manada palavra özelliği taşımayan kelamda palavralardır.

6 YAŞTAN SONRA DEVAM EDİYORSA DİKKAT

Çocuk, 6 yaşını doldurmasına karşın hala palavra söylemeye devam ediyorsa, bu durumda alışkanlıktan kelam edebiliriz. Örneğin; 8 yaşındaki bir çocuğun ödevi olduğu halde ödevini yapmamak için ebeveynine daima ödevini yaptığını söylemesi, derslerden kaçmak için öğretmenine her kezinde kitaplarını meskende unuttuğunu söylemesi ya da arkadaşlarından kopya çekerek muvaffakiyet elde etmeye çalışması, palavranın alışkanlık haline geldiğini bize gösterir.

PALAVRA ALIŞKANLIĞI OLAN ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ

Palavrası alışkanlık haline getirmiş çocukların 2 özelliği vardır. Biri; kendilerini denetim edememeleri başkası ise çok bencillikleridir. Bu 2 kişilik özelliğine neden olan şey ailenin ve etrafın çocuk ile olan olumsuz ilgileridir, yani aile çocuk ile yeteri kadar sağlıklı toplumsal bağlar kuramamışsa ve çocuğun muhtaçlığı olan eğitimsel şartları sağlamamışsa çocuk kendini denetim edemez ve çok bencil davranışlarda bulunarak palavra söylemeye devam eder.

PALAVRASI ORTAYA ÇIKARAN ETKENLER

Palavra söylemeyi ortaya çıkaran 4 etken vardır bunlar; aşağılık duygusu, suçluluk duygusu, saldırganlık ve kıskançlıktır. Örneğin ebeveynin; çocuğu daima diğerleri ile mukayese ederek aşağılaması, onu yaptığı kusurlardan ötürü daima suçlaması, çocuk bir şeyleri merak edip kurcalamak isterken onu daima engelleyerek saldırganlaştırması ve doğuştan getirdiğimiz kıskançlık hissini yanlış tavırlar ile beslemesi, palavra söylemeyi ortaya çıkaran etkenlerdir. Ergenlik periyoduna uzanan palavraların bu kez çeşidi ve içeriği değişir. Örneğin; arkadaşının beğendiği lakin kendisinin beğenmediği bir sinema için kendi fikrinin tersine nezaket ismine güzel yorumlar yapması ya da kalbini kırdığı bir arkadaşının sadece gönlünü almak için ona beyaz palavralar söylemesi ergenin şuurlu bir davranışla palavraya başvurması diyebiliriz. Ergende görülen bu tıp palavralar toplumsal palavralardır.

ENDİŞE VE BASKI PALAVRASI TETİKLİYOR

Çocuklar 2 nedenden ötürü palavra söyler. Birincisi; dehşet ve baskıdır. İkincisi de taklit ve model almadır.Örneğin; anahtarını kaybeden anne, 5 yaşındaki kızını suçlayarak “sen aldın biliyorum, itiraf edersen sana oyuncak alacağım”diyerek baskı yapması ve bunun sonucunda çocuğun da anahtarı almadığı halde “evet ben aldım lakin sakladığım yeri bulamıyorum” demesi baskının neden olduğu palavradır. Ya da bir babanın 10 yaşındaki çocuğuna “Söyle çabuk bu vazoyu sen mi kırdın?” biçiminde hiddetle sorduğu soru, çocuğun vazoyu kırmasına karşın cezalandırılacağım dehşetiyle “Hayır ben kırmadım.” dediği endişenin neden olduğu palavradır.

ÇOCUKLAR, ANNE VE BABAYI TAKLİT EDİYOR

Anne 6 yaşındaki çocuğuyla alışverişe gittikleri halde alışverişe gitmedikleri konusunda çocuğunu sıkı sıkı tembihleyerek “Alışveriş yaptığımızı sakın babana söyleme.” demesi çocuğun anneyi model almasına ve misal biçimde palavra söylemesine neden olabilir. Ya da baba araç kullanırken telefondaki arkadaşına meskende dinleniyorum biraz hastayım demesi 4 yaşındaki çocuğun babayı taklit etmesine ve çocuğun misal halde palavra söylemesine neden olabilir. Tüm bu örnekler duygusal muhtaçlıkları ve eğitimsel şartları yeteri kadar karşılanmış bir çocukta aslında pek rastlanmaz.

”GERÇEĞİ SÖYLETMEK İÇİN ÖDÜL YA DA CEZA YOLUNA ASLA BAŞVURMAMALILAR”

Benlik algısı olumlu, değersizlik, yetersizlik ve suçluluk üzere olumsuz hisler barındırmayan, gereğince ilgi, sevgi, şefkat gösterilen, itimat temelli bir alaka kurulan, oburlarının haklarına paha vererek yetiştirilen çocuk palavra söylemez. Çünkü palavra söylemeyen çocuk özgüvenlidir, etrafıyla ahenk içindedir, ulusal, manevi ve ahlaki bedelleri ömrüne geçirerek kişiliği ile bütünleştirmiştir. Ebeveynlere tekliflerim; anne ya da baba olarak öncelikle kendi davranış ve tavırlarını gözden geçirmeliler. Yanlışsız söylemenin faydalarını çocuğun yaşına ve gelişime uygun metotla çocuğa aktarmalılar. Gerçeği söyletmek için ödül ya da ceza prosedürüne asla başvurmamalılar. Çocuğun toplumsallaşmasını sağlamalılar. Arkadaşlık, küme, konsey ve kurum üzere bağlılıkların kıymetini vurgulamalılar. Vatan ve millet kavramlarını özümsetmeliler. Manevi ve ahlaki kıymetlerimizi yaşamalı ve yaşatmalılar.”