Hamas’ın tünelleri hakkında neler biliniyor?

ABD ve Avrupa Birliği (AB) tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılan Hamas, Kuzey Kore’nin yeraltı tesisleri sayılmazsa, muhtemelen dünyadaki en büyük tünel ağına sahip. Hamas örgütünün yeraltında adeta bir şehir gibi inşa ettiği tünel ağı, İsrail ordusunun Gazze Şeridi’ne kara harekatı başlatması halinde karşılaşacağı en büyük zorluklardan biri olacak gibi görünüyor.

ABD Askeri Akademisi West Point’deki Modern Savaş Enstitüsü Şehir Savaşı Çalışmaları Başkanı John Spencer, geçen hafta yayımlanan bir makalesinde, “Yüzlerce kilometrelik tünellerin yerin altından kesişerek geçtiği Gazze’deki zorluğun boyutunun eşi benzeri yok. Bu geniş yeraltı kompleksi, İsrail kara kuvvetlerini bekleyen ciddi bir sorun” tespitini yapıyor.

Tahminen bin 300 tünelden oluşan ağın, toplamda yaklaşık 500 kilometre uzunluğunda olduğu ve bazı tünellerin 70 metre derinliğe kadar indiği düşünülüyor. Bazı raporlara göre, tünellerin çoğu yalnızca iki metre yüksekliğinde ve iki metre genişliğinde.

Uzmanlar, Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik terör saldırılarında kaçırdığı 200 kadar rehinenin muhtemelen bu tünellerde tutulduğunu düşünüyor. Tünellerde silah, yiyecek, su, jeneratör, yakıt ve diğer ekipman stoklarının bulunduğu tahmin ediliyor. Tünelleri inceleyen araştırmacılara göre Hamas liderleri de büyük olasılıkla yeraltında, bu tünellerde saklanıyor.

Tünellerin halihazırda zaten karmaşık bir yapı olduğuna dikkat çeken uzmanlar, bu yapının zor olan savaş senaryosunu daha da karmaşıklaştıracağını söylüyor. Spencer, makalesinde bu tünellerin İsrail’in silah, taktik, teknoloji ve organizasyon alanlarındaki avantajlarını etkisiz hale getirebileceğine işaret ederken DW’ye konuşan Londra’daki Kings College’den harp psikolojisi uzmanı Mike Martin de tünellerin “İsrail ordusunun üç boyutlu savaş olarak tanımlanabilecek kentsel arazi sorunları” yarattığını belirtiyor. Martin, “Kentsel arazi bir ordunun karşılaşabileceği en zor arazi şekli” diye de ekliyor.

Hamas’ın tünellerini bulmak

Başlangıçta bu tüneller, İsrail’in uyguladığı abluka nedeniyle Gazze ile Mısır, sonra da Gazze ile İsrail arasında mal kaçakçılığı için kullanılıyordu. Zamanla İsrail’in insansız hava araçları ve diğer elektronik casus ekipmanlarıyla Gazze’de artan denetimi nedeniyle Hamas, tünel ağını genişletmek için para ve insan gücüne yatırım yapmaya başladı. Ve tüneller Hamas’ın askeri amaçlarına hizmet etmeye başlandı.

İsrail ordusunun Hamas tünellerinin gerçek boyutunu ilk olarak 2014’te Gazze’de düzenlediği askeri operasyonda keşfettiği tahmin ediliyor. Sonrasında İsrail hükümeti, tüneli kullananların İsrail tarafına girişini engellemek için yerin altına doğru inen bariyerler kurdu.

Her türlü binanın altında olabilecek tünellerin yerini tespit etmek ise kolay değil. Tünelleri tespit için termal modeller, manyetik izler ve akustiği ölçen radar tekniklerinin de aralarında bulunduğu çeşitli yöntemler kullanılıyor.

Arşiv fotoğrafı: Gazze Şeridi’nin altındaki tünellerden biriFotoğraf: Jack Guez/AP/picture alliance

ABD merkezli Rand Corporation düşünce kuruluşu 2017’de yaptığı bir araştırmada yeraltı geçitlerinin çoğu zaman detektiflik yöntemleriyle tespit edildiğine işaret etmişti. Örneğin, askerlerin keşif çalışmaları sonucunda ya da bir Hamas üyesinin telefon sinyalinin yeraltına indiğinde aniden kaybolmasının tespit edilmesiyle. Bu yöntemin de hâlâ kullanıldığı tahmin ediliyor.

Peki bu tüneller bombalanabilir mi?

İsrail’in yerin derinliklerine nüfuz edebilen “sığınak avcısı” olarak bilinen bombaları bulunuyor. Rand’ın araştırmacılarına göre İsrail, tünellere yönelik hassas güdümlü bombalar da kullanıyor. Ancak Gazze, 40 kilometre uzunluğunda ve 6 ila 14 kilometre genişliğinde olan ve 2007’den bu yana İsrail’in ablukası altındaki 2,2 milyonluk nüfusuyla dünyanın en yoğun nüfuslu bölgelerinden biri. Dolayısıyla İsrail ordusunun tünellerin yerini bilse bile, bu alanları bombalaması büyük bir risk yaratıyor.

Tünellerde savaşmak

Yeraltı tünelleri karanlık ve soğuk. Silah sesleri gibi sesler daha artarak duyuluyor ve silah kullanımı yeraltındaki tozu havaya kaldırıyor. Tünellerde kolayca bubi tuzağı kurulabilir.

İsrail ordusu ise 2014’ten beri tünellerde savaşmak için özel birimler görevlendiriyor. Bu birimler genellikle İsrail içindeki simüle edilmiş fiziksel veya sanal gerçeklik ortamlarında eğitim görüyor. Özel birimler arasında tünellerde ne olduğunu anlamak üzere özel sensörler kullanmaları için eğitilmiş askerlerin yanı sıra yeraltında savaşan diğer askerler de yer alıyor.

Uluslararası Yeraltı Savaşı Çalışma Grubu’nun kurucularından John Spencer, tünel savaşı konusunda İsrail ordusu kadar hazırlık çalışması yapan başka bir askeri güç görmediğini belirtiyor. Uluslararası Yeraltı Savaşı Çalışma Grubu’nun bir diğer kurucusu Richemond-Barak da endişelerini dile getiriyor. İngiliz Financial Times gazetesi için yazdığı makalede Richemond-Barak, “İsrail’in bu yeraltı altyapısını bozmak için uzun süreli ve kapsamlı bir hava ve kara operasyonuna girişebileceğine” dikkat çekti.

Arşiv fotoğrafı: Gazze Şeridi’nin altındaki tünellerden biriFotoğraf: AP

Kings College uzmanı Mike Martin de tünellerin büyük bir zorluk yaratacağını düşünüyor.

“Tünelleri tespit etmek için kullanabileceğiniz radar ve sismik zekaya sahip her türlü akıllı araç bulunuyor” diyen Martin, Hamas’ın bin 200’den fazla kişiyi öldürdüğü 7 Ekim saldırısına atıfta bulunarak “Fakat sadece bir konuda uyarıda bulunmak istiyorum. İsrail’in istihbarat toplama aygıtında açıkça bir boşluk var. Bu büyüklükteki bir saldırıyı tamamen gözden kaçırdılar” yorumunda bulunuyor. Martin, “Ve bu bize gerçekten de İsrail’in bazı kör noktaları olduğunu gösteriyor. Bence, İsrail insan istihbaratında böyle bir boşluğa sahipse, Hamas’ın ne yapmayı planladığını, Gazze’yi nasıl savunmayı planladığını ya da ilerideki planlarının ne olduğunu gerçekten bilemeyecek. Dolayısıyla bence İsrail’in neyi bilip bilmediği konusunda bazı büyük soru işaretleri var” diye ekliyor.

Editörün notu: Bu haberin orijinali İngilizce’dir. Daha sonra Türkçe’ye tercüme edilmiştir.