Türk hazır giyiminde pazarı Asyalılara kaybetme endişesi

Yerli iplik ve kumaş üreticilerini desteklemek için tekstil, hazır giyim ve ev tekstilinde ithal ürünlerde ek gümrük vergilerine getirilen zam, hazır giyim sektörünü zora soktu.

Reuters haber ajansına konuşan sektör temsilcileri, Avrupa’nın üçüncü büyük tedarikçisi konumundaki Türk hazır giyim sektörünün Asyalı rakiplerinin gerisinde kalma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti.

Türkiye’de belirli tekstil, hazır giyim ve ev tekstili ürünlerinde uygulanan ilave gümrük vergisi oranlarının yüzde 30 ila yüzde 100 arasında artırılmasını öngören Cumhurbaşkanı Kararı geçen hafta yürürlüğe girmişti.

Tekstil fiyatlarındaki artış, H&M, Mango, Adidas, Puma gibi Avrupalı markalara üretim yapan Türk hazır giyim firmalarının üretim masraflarını artırdı. Yeni işten çıkarmaların yaşanabileceğini belirten sektör temsilcileri, pazarı Bangladeş ve Vietnam gibi rakiplerine kaptırabileceklerini söyledi.

İhracatçı firmalar vergi muafiyeti başvurusunda bulunabiliyor ancak sektör temsilcileri muafiyetten yararlanmanın zaman aldığını ve birçok firmanın bundan yararlanamadığını kaydetti. Ayrıca temsilciler sektörün zaten enflasyon, talepteki düşüş ve düşük kar marjlarıyla mücadele ettiğini belirtti.

“Ürettiğimiz tişört yüzde 40 daha pahalı hale geldi”

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayii Meclis Başkanı Şeref Fayat, Türk malı bir tişörtün Avrupalı bir müşteri için Bangladeş üretimi bir tişörte göre yüzde 40 daha pahalı hale geldiğini söyledi. Reuters’e konuşan bir başka kaynak ise birkaç yıl önce aradaki farkın yüzde 15 ila 20 bandında olduğunu ifade etti. Fayat, “Moda markaları yüzde 20’ye kadar yüksek fiyatları kaldırabilir ancak bundan fazlası pazar kaybına neden olur” diye konuştu.

İstanbul’da bir tekstil firmasıFotoğraf: Burcu Karakas/DW

Ucuza çok üretmek yerine katma değerli üretim

Avrupa ve ABD pazarına hazır giyim ürünleri ihraç eden DF Manhattan Inc’in Yönetim Kurulu Başkanı Timur Bozdemir ise vergilerdeki artışın 10 dolarlık bir tişörtte 50 sentten fazla maliyet artışı yaratmayacağını savundu.

Türk firmaların müşteri kaybı yaşamasını beklemediğini söyleyen Bozdemir değişikliklerin Türkiye’nin hazır giyim sanayiini kitlesel üretimden katma değerli işlere kaymaya zorladığını belirtti. Bozdemir “Eğer 3 dolarlık bir tişörtü üretmek için Bangladeş ya da Vietnam’la rekabet etmekte ısrarcı olursak hiç kuşkusuz kaybeden biz oluruz” diye konuştu.

Türkiye’nin pazar payı 2022’de daraldı

Reuters’in haberine göre 2022 yılında Türkiye’nin tekstil ürünlerinde ihracatı yaklaşık 10,4 milyar dolar, hazır giyimde ise 21,2 milyar dolar düzeyinde. Bu rakamlara göre Türkiye tekstil ürünlerinde dünyanın beşinci, hazır giyimde ise dünyanın altıncı büyük ihracatçısı. Avrupa Tekstil ve Hazır Giyim Konfederasyonu (Euratax) verilerine göre Türkiye Avrupa Birliği’nin tekstilde en büyük ikinci ve hazır giyimde en büyük üçüncü tedarikçisi.

Avrupa pazarında 2021 yılında yüzde 13,8’lik paya sahip olan Türk firmalarının pazar payı geçen yıl ise yüzde 12,7’ye geriledi. Bu gelişmede pandeminin de rol oynadığı tahmin ediliyor. Covid-19 salgını Batılı müşterilerin tedarik kesintileri nedeniyle navlun maliyetlerini düşürmek için Türkiye’ye yönelmesine neden olmuştu. Ancak pandeminin sona ermesiyle nakliye masraflarının azalması ve ülke içi enflasyon Türkiye’nin rekabet gücünü azalttı.

Tekstilciler rekabet etmekte zorlanıyor

Türkiye’deki tekstil sektörü ise özellikle daha ucuz olan ithal ürünlerin sayısındaki artış nedeniyle zor zamanlar geçiriyor. Sektörde Ağustos ayında kayıtlı çalışan sayısı yüzde 15 oranında azaldı.

Osmaniye’de bir iplik fabrikası işleten Fatih Bilici “İplik fabrikamda neredeyse üretimi durdurdum ve işçileri çıkardım ki bu durumda olan tek kişi ben değilim” dedi. Şirketinin günlük üretimi 50 tondan 5 tona düşürdüğünü söyleyen Bilici “Kilo başına üretimin bana maliyeti 3 dolar 20 sent, Özbek rakibim ise 2 dolar 70 sente satıyor. Nasıl rekabet edeyim?” diye konuştu.

Şeref Fayat Türkiye’de tekstil ve hazır giyim sektöründe bu yıl şimdiye kadar 170 bin kişinin işten çıkartıldığını, yıl sonuna kadar bu sayının 200 bine ulaşmasını beklediklerini söyledi.

Reuters / EC, BK