İklim değişikliği insan sağlığını nasıl etkiliyor?

İklim değişikliğiyle bağlantılı sıcak hava dalgalarındaki artış, enfeksiyona bağlı hastalıkların yayılması ve benzeri gelişmelerin, küresel çapta sağlık açısından olumsuz sonuçları oluyor. Bu nedenle Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Dubai kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) Dünya İklim Değişikliği Konferansı kapsamında Pazar günü ilk kez “sağlık” başlıklı bir oturum gerçekleştirilecek.

İklim değişikliğinin sağlık açısından yol açtığı başlıca olumsuz gelişmeler şöyle sıralanıyor:

Aşırı sıcakların yol açtığı ölümler

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), iklim değişikliğini sağlık açısından insanlığın karşı karşıya olduğu en büyük tehdit olarak nitelendiriyor. DSÖ, “Sağlık üzerindeki yıkıcı etkilerinin önlenmesi ve iklime bağlı milyonlarca ölümün engellemesi için” küresel ısınmanın 1,5 derece ile sınırlandırılması gerektiği konusunda uyarıda bulunuyor.

İklim değişikliğiyle bağlantılı olarak daha sık görülen ve daha da tehditkâr hale gelen sıcak hava dalgaları ile ilintili olarak sadece Avrupa’da 2022 yılında 60 bin ile 70 binden fazla insanın hayatını kaybettiği tahmin ediliyor.

Konuyla ilgili bir proje olan Lancet Countdown’ın araştırmasına göre, geçen yıl dünya genelinde hayatını tehdit edebilecek sıcaklıkların yaşandığı ortalama 86 gün kaydedildi. Yine aynı araştırma, 2013-2022 dönemi ile 1991-2000 karşılaştırıldığında, aşırı sıcak bağlantılı sağlık sorunları yüzünden 65 yaş üstü bireylerdeki ölüm oranının yüzde 85 arttığını ortaya koydu.

İklim değişikliği aynı zamanda kuraklığın artmasına ve bu nedenle milyonlarca insanın gıdaya erişiminin zorlaşmasına neden oluyor. Yine iklim değişikliğiyle artan kasırgalar, aşırı yağışlar, seller ve orman yangınları da insan sağlığını doğrudan tehdit eden gelişmeler olarak değerlendiriliyor. Dünya çapında hâlâ kullanılan fosil yakıtların hava kirliliğini artırması sonucunda bununla bağlantılı hastalıklar ve alerjiler de yaygınlaşıyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, bu da yılda yaklaşık 4 milyon insanın erken ölümüne yol açıyor.

Bulaşıcı hastalıklar yayılıyor

İklim değişikliği nedeniyle sivri sinek, bazı kuş veya memeli hayvan türleri normalde yaşam alanları olmayan bölgelerde de yayılıyor. Bunun sonucu olarak Zika Virüsü, Batı Nil Ateşi, Dang Humması, Malarya ve Chikungunya hastalığı gibi enfeksiyonlarda da artış görülüyor. Lancet Countdown araştırmasının sonuçlarına göre, küresel hava sıcaklığının 2 derece ısınmasıyla Dong Virüsü’nün bulaşma riski yüzde 36 artabilir.

Sağlık açısından tehlikenin artmasındaki bir diğer faktör de aşırı fırtına ve seller yüzünden daha fazla durağan su kaynağı oluşması, bunlara yumurtalarını bırakan sivri sineklerin de bulaşıcı hastalıkların artmasına neden olması. Ayrıca durağan su birikimleri kolera, tifüs ve ishale yol açan rahatsızlıkların sebebi olan bakterilerin çoğaldığı birer yuva haline gelebiliyor.

Uzmanlar iklime bağlı olarak memeli hayvanların göçünün, insanlara geçebilecek virüslerin etkileşimine ve gelişmesine yol açabileceği uyarısında da bulunuyor.

Psikolojik rahatsızlıklar boyutu

Psikologların araştırmalarına göre, iklim değişikliği nedeniyle gezegenin geleceğine dair endişe bazı insanlarda korku hallerini, depresyonu ve travma sonrası rahatsızlıklarını artırabiliyor. BBC’nin Google trendlerine dayandırdığı bir haberine göre, internet kullanıcıları 2023’ün ilk 10 ayında 2017’nin aynı dönemine göre 27 kez daha sık (climate anxiety) iklim anksiyetesi veya korkusu kavramını arattı.

AFP/ETO, JD