Demir eksikliğinin dikkat edilmesi gereken 10 belirtisi

Demir eksikliği, dünyadaki en yaygın beslenme eksikliğidir. Bilhassa bayanları tesirler. Demir, insan bedeni için gerekli minerallerden biridir ve tüm hücre tiplerinde bulunur. Demir eksikliği, bedendeki tüm fizyolojik fonksiyonları tesirler ve sıhhat meselelerine neden olur.

İnsan bedeni demirin büyük bir kısmını meblağ, fakat telafi edilmesi gereken günlük kayıplar da vardır. Ortalama olarak, bir yetişkin bedeninde 1 ila 3 gr ortasında demir depolanır. Meyyit hücrelerin atılımıyla her gün yaklaşık 1 mg demir kaybedilir. Menopoz öncesi bayanların ortalama günlük kayıpları yaklaşık 2 mg’dır. Büyüme ve ergenlik periyodunda daima artan demir gereksinimi olur. Ayrıyeten plasenta ve fetüsün gelişimi için gebe bayanların hamilelik sırasında yüksek demir muhtaçlığı vardır.

Demir için ortalama günlük ihtiyaç yetişkin bir erkek için 7 mg ve yetişkin bir bayan için 12 mg’dır. Bu pahalar önerilen en az alım bedelleridir.

Demir bedende ne için kullanılır?

Demir, insan bedeninin temel fonksiyonlarında yer alır. Ana fonksiyonu, kandaki oksijenin taşınması ve oksijenin kasta depolanmasıdır.

Demir, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir protein olan hemoglobinin bir bileşenidir. Bu protein, oksijenin akciğerlerden tüm organlara taşınmasına yardımcı olur. Demir olmadan insan bedeni hemoglobin oluşturamaz ve bu nedenle artık bu hayati taşıma fonksiyonunu yerine getiremez.

Hemoglobinde olduğu üzere demir diğer bir proteinin yapısına daha girer: Miyoglobin. Miyoglobin, kaslarda oksijen depolamaktan sorumludur. Bu depolama, uzun periyodik fizikî aktivite sırasında kasların kâfi oksijenlenmesini sağlar.

İnsan bedeninde bulunan demirin üçte ikisi sirkülasyondaki kırmızı kan hücrelerinin hemoglobininde bulunur ve yüzde 15’i kaslardaki miyoglobine bağlı bulunur. Demirin geri kalan yüzde 8’i, bedenin gereksinim duyduğu enerjiyi sağlamak için oksidatif metabolizma tepkilerine katılır. Demir ayrıyeten dokulardaki demir akışlarını denetim ederek bağışıklığın korunmasında rol oynar.

Demir eksikliğinin nedenleri

Demir eksikliği, uzun bir müddet boyunca bedenin muhtaçlıklarını karşılayacak demirin alınmaması ve demir depoları kâfi gelmediğinde ortaya çıkar. Demir eksikliğinin ortaya çıkmasının birkaç farklı nedeni vardır.

Kronik kan kaybı (kadınlarda menstrüasyon gibi), paraziter hastalıklar ve bağırsaklarda zımnî kanama demir eksikliğine neden olabilir. Daha yüksek demir muhtaçlığına neden olan durumlar da demir eksikliğinin nedeni olabilir. Hamilelikte plasentanın gelişmesiyle birlikte, büyüme devrinde, ergenlik periyodunda bilhassa büyümeye ek olarak adet gören genç kızlarda demir muhtaçlığı artar.

Ağır fizikî idmanlar de demir gereksinimini artırır. Kas oksijenlenmesine daha fazla gereksinim duyulan dayanıklılık sporlarında çok fazla demire gereksinim duyulur. Bu nedenle de demir eksikliği yaşanabilir.

Düşük demir alımı da demir eksikliğine yol açar. Bilhassa gereğince çeşitli olmayan bir diyet demir eksikliğine neden olabilir.

Demir eksikliğinin 10 belirtisi

Demir eksikliğinin ana sonucu dolanımdaki hemoglobin ölçüsünün azalması olan anemidir. Anemi , kandaki hemoglobin düşüşü ile tanımlanır. Kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobin oksijeni akciğerlerden organlara taşır. Anemilerin yüzde 50’si, dünya çapında yaklaşık 1 milyar insanı etkileyen demir eksikliği anemisidir.

Anemi olsun ya da olmasın, demir eksikliğinin belirtilerine dikkat edilmelidir.

1. Yorgun ve zayıf hissetmek

Yorgunluk demir eksikliğinni en yaygın belirtisidir. Pekala, bu yorgunluğun nedeni nedir? Yorgunluğun nedeni bedeninizde dolaşan oksijen eksikliğidir. Aneminiz olduğunda, hayati organlara oksijen taşımak için daha az kan hücreniz olur. Bu oksijen eksikliği yorgunluk, baş ağrısı ve halsizlik üzere belirtilere neden olur.

2. Antrenman sırasında nefes darlığı

Demir eksikliği durumunda bedeniniz faal olduğunda gereksinim duyduğu oksijeni alması zordur. Bu nedenle demir eksikliğinin en yaygın belirtilerinden biri, yapılabilen antrenman düzeylerinin azalmasıdır. Demir eksikliğinde, birkaç ay evvel zorlanmadan yapabildiğiniz tempolu bir yürüyüş sırasında nefesiniz kesilebilir.

3. Huzursuz bacak sendromu

Huzursuz bacak sendromu ismi verilen bir durum, ayaklarınızı hareket ettirmek için bilinçsiz bir dürtü ile sonuçlanan bir karıncalanma hissi yaratır ve bu da çoklukla uykusuzluğa ve geceleri huzursuzluğa neden olur. Bu, demir eksikliğinin en sıra dışı belirtilerinden biridir.

4. Eller ve ayaklarda soğukluk

Beden azalan kırmızı kan hücrelerini kalp, beyin ve karaciğer üzere en değerli yerlere yönlendirdiğinden, soğuk el ve ayaklar demir eksikliği yaşandığının bir işaretidir.

5. Baş dönmesi hissi

Demir eksikliği anemisi baş dönmesine neden olabilir. Baş dönmesi, bedeninizin sizi uzanmaya ve kalbinize yahut beyninize daha fazla oksijen gitmesine müsaade vermeye çağırdığı bir işaret olabilir.

6. Garip şeyler yemek istemek

Garip şeyler yeme dileği (pika olarak bilinir) da demir eksikliği anemisi belirtisidir. Kil, buz ve toprak, insanların demir eksikliği yaşadığında ansızın yemek isteyebilecekleri olağandışı şeylerden bazılarıdır.

7. Daha hudutlu hissetmek

Daha evvel sizi hiç rahatsız etmeyen şeyler sizi giderek daha fazla rahatsız ediyorsa, demir desteğine gereksiniminiz olabilir. Demir eksikliği hadiselerinde sonluluk epey yaygındır. Bu durumun nedeni tam olarak bilinmemektedir lakin oksijen kaynağındaki azalma ile ilgili olabileceği düşünülmektedir.

8. Ağız yaraları

Lisanınız ve ağzınız bedeninizde neler olup bittiğinin âlâ göstergeleridir. Ağzınızın her iki tarafındaki ağız ülserleri ve çatlaklar, demir eksikliğinin epeyce yaygın belirtileridir. Bu, ağza giden kan akışındaki azalmadan kaynaklanır.

9. Cilt, saç ve tırnak problemleri

Bedenin, oksijen taşıyan kırmızı kan hücrelerinde bir protein olan hemoglobini yapmak için demire muhtaçlığı vardır. Demir eksikliğiniz varsa hemoglobin seviyeleriniz düşer ve sonuç olarak olağandan daha solgun görünürsünüz. Cildiniz bedeninizin solan tek kesimi değildir, diş etleriniz, göz kapaklarınızın iç kısmı yahut dudaklarınız ve tırnaklarınız da solgunlaşabilir.

Demir eksikliği hadiselerinde olağandışı olmayan bir diğer belirti de kaşık tırnaktır (koilonişya). Tırnaklar kırılgan hale gelir, kolay kolay çatlar ve biçimleri değişir. Öbür bir belirti de tırnaklarda çeşitli çizgilerin belirmesidir.

Demir eksikliği saç dökülmelerine de neden olabilir, zira saç köklerine kâfi oksijen gidemez.

10. Baş ağrısı

Nizamlı olarak baş ağrısı çekiyorsanız, demir eksikliği anemisi bunun nedeni olabilir. Aneminiz olduğunda, hayati organlara oksijen vermek için daha az kan hücreniz olur. Bu oksijen eksikliği baş ağrısı üzere durumlara neden olabilir.