Uzayda et üretmek mümkün olabilir mi?

Bugüne kadar uzayda bitki yetiştirmeye dair deneyler yapılmıştı. Bu sefer ise birinci kez et üretimi için havyan hücreleriyle deney yapıldı.

Geçen hafta gerçekleştirilen deneylerde, uzay seyahatlerini değiştirme potansiyeline sahip.

Hayvan hücrelerinden laboratuvarda et üretme alanında çalışan Aleph Farms isimli İsrail merkezli bir şirket tarafından yapılan deney için Milletlerarası Uzay İstasyonu’nu birinci kere tamamı özel bölüm çalışanı olan bir takım ziyaret etti.
Ama bunun gerçekçi bir maksat olmadığını, uzayda yapay et üretiminin muteber bir besin kaynağı olamayacağını düşünenler de var.

YAPAY ET NASIL ÜRETİLİYOR?

Hayvan hücrelerini çoğaltarak et üretmek yeryüzünde bile güç bir iş. Aleph Farms, bunu uzayda da deneyen birinci şirket oldu.

Bunun için hayvanlardan alınan hücrelere, büyümeleri için gerekli olan aminoasitler ve karbonhidratlar veriliyor. Çoğalan hücreler kas haline geliyor.

Etler bira üretiminde kullanılanlara benzeri tanklarda üretiliyor.

Bu usulü savunanlar bunun etraf için yararlı olacağını, hayvanlardan kaynaklanan metan gazı salımının azalacağını söylüyor.

NEDEN UZAYDA ÜRETİM DENENİYOR?

Aleph Farms’ın uzay programının başında bulunan Zvika Tamari, bilim insanlarının yerçekimsiz ortamda et üretiminin mümkün olup olmadığına dair hiçbir fikri olmadığını anlatıyor:

“Önceki bilimsel çalışmalar gösteriyor ki fizik ve biyoloji yer çekimsiz ortamda çok farklı işleyebiliyor.

“Bu yüzden uzayda yapay et üretiminin mümkün olup olmadığını kimse bilmiyor.”

Şirket bu nedenle 8 Nisan’da dört astronotu SpaceX roketinde, bir ayakkabı kutusu büyüklüğünde bir test kitiyle uzaya gönderildi.

Astronotlar dün yanlarında bu test kitiyle dünyaya geri döndü.

Kitteki hayvan hücrelerinin durumu, önümüzdeki günlerde yakından incelenecek.

DENEMEYE BEDEL Mİ?

Deney başarılı olsa bile bunun ne kadar yararlı olacağı tartışmalı.

Bu teknolojinin yıllardır mevcut olduğu yeryüzünde süpermarketlerin yapay etlerle dolu olmamasının bir nedeni var.

Bölüme aktarılan yüzlerce milyon dolara karşın (Leonardo DiCaprio Aleph Farms’ın yatırımcıları arasında) bunu büyük ölçülerde üretmek hâlâ çok güç.

Bunun nedenlerinden biri de sürecin büyük bir hijyen gerektirmesi.

Berkeley Üniversitesi’nden kimya mühendisi David Humbird “Hayvan hücreleri yavaş ürer. Üretimde kullanılan kültüre bakteri yahut mantar girerse bütün süreç çöpe gider” diyor.

Aleph Farms ise uzay boşluğunda sterilizasyonun daha kolay olacağını düşünüyor. Ancak Mars üzere bir kolonide bunun gerçekleşmesinin yıkıcı sonuçları olabilir.

Şirket uzaya besin göndermenin çok maliyetli olduğunu vurguluyor. Bunun maliyetine dair sayılar göreli olsa da NASA’nın 2008’de açıkladığı datalar, Dünya’nın yörüngesine 450 gramlık bir kargo göndermenin 10 bin dolar civarında maliyeti olduğunu gösteriyor.

Bunu Mars’a kadar göndermek ise çok daha büyük bir maliyet.

Tamari “Mars milyonlarca kilometre uzaklıkta. Bu yüzden besin üretimini orada yapabilmek büyük bir avantaj” diyor.

Humbird ise bunun yararlı olmayacağı görüşünde:

“Bu hücreleri şeker, aminoasitler ve su üzere besinlerle beslemeniz lazım. Sonuçta ortaya çıkacak etin kalorisi, bunun üretiminde harcanan kaloriden daha düşük olacak.

“En düzgün ihtimalle kullanılan kalorinin yüzde 25’i ete dönüşecek. Burada soru, uzaya gönderilecek besinin neden yüzde 75’ini böylesi bir üretim sürecinde harcayasınız ki?”

Ama burada tabloyu etkileyen öbür faktörler de var.

Bunlardan biri de astronotların akıl sıhhati.

Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda beş buçuk ay geçiren ve bugün Aleph Farms’ın müracaat konseyinde bulunan eski NASA astronotu Karen Nyberg, besinin astronotların psikolojisi için çok değerli olduğunu söylüyor:

“Astronot besinleri beyaz poşetler içinde, toz halinde geliyor. Sulandırıp tüketiyorsunuz.

“Uzaydayken sarımsak sote yahut zeytinyağı üzere tatları özlüyordum.

“Evimizi anımsatacak bu üslup tatların uzayda da olması çok kıymetli.”

Nyberg, insanların yıllarca Dünya’dan uzak kalabilmesi için taze zerzevat ve meyvenin çok kıymetli olduğunu vurguluyor.

İnsanlık Mars’a koloni kurma konusunda ciddiyse astronotları besleyici, kolay bozulmayan ve tadı hoş besinlerle nasıl besleyebileceği üzerine baş yormalı.

Uzayda et üretiminin mümkün olduğunu kanıtlamak bir şey, bunun Dünya’dan besin taşımanın yerini alabilecek kadar pratik ve sağlam olduğunu ortaya koymak öteki bir şey.

Aleph Farms’ın büyük amaçları olsa da öncelikle yapay etin yeryüzünde yayılabilmesini sağlamaları gerekecek.