Hürriyet ekibi Moskova’nın nabzını tuttu: Rusya başkentinde savaştan iz yok

RUSYA ile Ukrayna ortasındaki savaş birinci ayını geride bıraktı… Birleşmiş Milletler bilgilerine nazaran ülkesini terk etmek zorunda kalan Ukraynalıların sayısı 4 milyona yaklaştı. Pekala, cephenin öbür tarafında neler oluyor? Dünyanın en çok yaptırıma uğrayan ülkesi durumuna gelen Rusya’nın başşehri Moskova’ya gittik. Ülkenin batısında savaş tüm şiddetiyle devam ederken başkentte hayat hiçbir şey olmuyormuş üzere akıyor. Kalan Ruslar, “Yaşananlara üzülüyoruz lakin 2014’ten beri yaptırımlarla, ambargolarla yaşamaya alışığız. McDonalds’ın gitmesi, IKEA’dan alışveriş yapmamak bizi üzmüyor, kızdırıyor” diyor.

MOSKOVA SEFERİ UZAMIŞ

Günde birkaç sefer olan İstanbul-Moskova uçaklarında yer bulmak neredeyse imkânsız. Seyahatin en sıkıntı kısmı bilet bulmak. Türk Hava Yolları uçağın yüzde 90’ını Ruslar oluşturuyor; çoğunlukla genç kızlar, genç erkekler, anneanne-torunlar, bayan kümeleri… Ukrayna hava alanının kapanmasıyla olağanda iki saat 50 dakika süren yola bir saat eklenmiş. Ben turist vizesiyle, Levent ise vazifeli pasaportuyla meselesiz giriyoruz. Havadan pas geçtiğimiz savaş ortamının rastgele bir izine yerde de rastlamıyoruz. Ukrayna’da savaş olduğuna dair binalara asılı bayraklar, otomobillerin camlarına yapıştırılmış milliyetçi sloganlar üzere hiçbir belirti yok.

‘SORUN SİZİN BANKANIZDA!’

Taksilerde, kafelerde, marketlerde ‘MasterCard’ ve ‘Visa’ sembolleri var. Kredi kartı geçip geçmediğini sorduğunuzda “Elbette” diyorlar. Lakin yalnızca Rus kartlarına… Sebebi için “Bankanızla görüşün. Bizde bir sorun yok. Sorun sizde” diyerek imalı gülümsüyorlar. Yaptırımlar? Buna da gülümseyerek “Ah, yanlışsız ya…” demekle yetiniyorlar. Yabancılar için nakitten öbür deva yok. Rusların en çok kullandığı ödeme metodu ‘Apple Pay’ken artık kollarındaki saat yerine fizikî kart kullanmaya başlamışlar. 

ESNAF ÜZGÜN VE YALNIZ

Birinci durağımız Kızıl Meydan… Hafta sonu olmasına karşın etraf tenha. Buna en çok üzülenler, civardaki ikramlık eşya esnafı. Uçuşların iptal edilmesiyle Batılı turistlerin yerini İranlı, Iraklı, Çinli ve Dubai’den gelen Arap turistlerin aldığını söylüyor. Dükkânlardaki bir vakitlerin çok satan komünizm periyodu eserlerinin pabucu dama atılmış. Sovyet periyoduna ilişkin bir iz bulmak çok sıkıntı. Gagarin, Stalin ve Lenin tişörtleri eskisi üzere tanınan değilmiş.

PUTİN VE Z TİŞÖRTLERİ ‘IN’

Bunların yerini vitrinlerde çarlık devrine ilişkin ikramlık eşyalar; matruşka bebekleri ve prenslerin figürleri süslüyor. En çok satanların başındaysa ‘Bizim için’ manasına gelen ve çok tartışılan ‘Z’ simgeli tişörtler var. ‘Putin’li eserler de hayli ilgi görüyormuş. Esnafın verdiği bilgiye nazaran bir vakitler Putin’in tek alıcısı Alman turistlermiş; Rusya başkanına KGB günlerinde Almanya’da misyon yaptığı için sempati besliyorlarmış. 

BATILI MARKALAR KAPALI

Kızıl Meydan’ın yanındaki tarihi alışveriş merkezi GUM’un içiyse nispeten daha kalabalık. Dünyanın en lüks markalarının yer aldığı AVM’de birtakım dükkânlar ‘teknik sebepler’le kapalı. Hugo Boss, Leika, Levi’s, Longines, Tag Heuer üzere mağazaların kapısında benzeri duyurular yer alıyor. Adidas kapısını kapamakla kalmamış, caddelerdeki bütün vitrinlerini de kapatmış. İnsanların elinde Türk markalarına (Koton ve Colin’s) ilişkin torbalara rastladık. 

KAHVECİLER DÖNERCİLER HINCAHINÇ DOLU

MOSKOVA’nın İstiklal Caddesi pozisyonundaki Arbat Caddesi’nde, kapalı bir Starbucks dükkânının kapısına afiş asılmış: “Davay, davay!” Bunun ne manaya geldiğini sorunca gülerek, “Rus mizahı!” diye açıklıyorlar: “Güle, güle… Çok da umurumuzdaydı güya gitmeniz.” Kapalı Starbucks’ın etrafında arkası gerisine çok sayıda ‘üçüncü kuşak kahveci’ var. Yanında ‘American cookie’yle servis edilen lattelerini, bu kafelerde içiyorlar. Misal durum McDonalds’lar için de geçerli… Hayalet yer görünümlü McDonalds’ın yanındaki renkli, neon ışıklarıyla ‘California Diner’ isimli restoran hıncahınç dolu. Votka kokteyllerini ‘Babes Never Die (Bebekler Asla Ölmez) isimli barda içiyorlar. Mahallî ‘gastro-burger’ barları New York’taki benzerilerini aratmıyor. Yıldızı parlamış bir öteki mutfak da Türk lokantaları… Caddede Taksim, Mezopotamya, Kemer üzere isimli sıra sıra restoran ve dönerciler dizili. Hepsi de dolu.

GECE HAYATI CANLI

Gece hayatı son derece faal. Ruslar ‘savaş’ konusunu konuşmuyor. Televizyonda gezdiğim kanallarda rastladığım programlar sırasıyla şöyle: Kayak yarışı, Tom Cruise sineması, yemek programı, ‘Maske Sensin’ yarışı, dekorasyon programı… Akşam haberlerinde NATO tepesine dair haberler ve Amerika’nın Irak işgaliyle ilgili bir belgesel…

SAVAŞ İÇİN NE DİYORLAR: PUTİN MECNUN DEĞİL

PEKALA, devam eden savaşla ilgili ne düşünüyorlar? Nükleer tehdit, sürüklenen mayınlar, ölen beşerler? Sorunca ya şaşkın gözlerle bakıp gülümsüyorlar ya da “Bunların hepsi politik” diyorlar. Instagram’sız hayatı sorduğum 20 yaşlarında bir genç erkek omuzlarını silkerek umursamaz bir biçimde “Kapanırsa kapansın… Bizim kendi toplumsal medya platformlarımız var” diyor ve ekliyor: “2014’ten beri yaptırımlarla yaşamaya alışığız. Ruble iniyor, çıkıyor…” Ukrayna’yla ilgili ne düşündüğünü şöyle açıklıyor: “Savaş Amerikalılar için bir oyun. Ukrayna da bir poligon. Rusya, Belarus ve Ukrayna tek bir Slav milletidir. Bütün bu yaşananlar siyasi.” Savaşmaya giden tanıdıkları olup olmadığını ise “Lejyonerler savaşıyor” diye yanıtlıyor. Lakin bir öbür genç de “Her şey olağan üzere görünüyor lakin hiçbir şey olağan değil” diyor: “Parası olan ve bilhassa Ukrayna ile iş yapan Rusların birçok ülkeden kaçıp gitti” diyor.

YAPTIRIMA İNANMIYORLAR

Sohbet ettiğim 30’lu yaşlarında genç bir bayan Moskova’da insanların belirsizlik sebebiyle huzursuz olduğunu anlatıyor. Ukraynalıların dışarıdan desteklendiği, kendi memleketi de güçlü olduğu için savaşın daha uzun mühlet devam edeceğinden tasa duyduğunu söylüyor. Kapanan toplumsal medya platformlarıyla ilgili, “Erişim, bir VPN’e yahut orta aplikasyona bakar” diyor. Lakin Instagram üzerinden çalışan binlerce küçük ölçekli işletme sahibi mağdur olmuş. Booking, Airbnb üzere uygulamaların eksikliğini ise Rus alternatifleri doldurmuş, “Bu yaptırımlardan Rus şirketleri kârlı çıkacak” diyor.       

PUTİN’E DAYANAK ARTMIŞ

Ruslar, savaşa neden olan münasebetlerle ilgili ne düşünüyor? Rus bayan, “Toplum bölünmüş durumda fakat çoğunluk haklı olduğumuzu düşünüyor” diyor. Putin için “Onun meczup olduğunu düşünmüyoruz. Rusya’yı yine güçlü bir ülkeye dönüştürmek istiyor. Trump’ın ‘Make America Great Again’ (Amerika’yı yine ‘büyük’ yapalım’) siyaseti üzere… Daha evvelce karşı olanlar bile artık Putin’i destekliyor” diyor. Ukraynalılara üzülmüyor mu? Şöyle yanıtlıyor: “Bütün arkadaşlarım göç etmek zorunda kaldı. İnsani duruma üzülüyoruz… Lakin Minsk sürecinden bugüne kadar geçen vakitte hiçbir şey yapılmadı.”

PUTİN HEDİYELİKLERİ

RUSYA’da Ukrayna işgaliyle birlikte Rusya önderi Vladimir Putin’in basılı olduğu kupalar, matruşkalar tekrar tanınan olmuş. ‘Bizim için’ manasına gelen ve Rusya’da artan milliyetçiliğin sembolü haline gelen ‘Z’ simgeli tişörtler de çok satıyormuş. Rusya, 24 Şubat’ta başlayan Ukrayna harekâtında tanklarına ve zırhlı araçlarına ‘Z’ harfi çizdirmişti.

?