Türkiye’deki aile yapısı araştırıldı

TÜİK, Türkiye Aile Yapısı Araştırması (TAYA) 2021 raporunu açıkladı.

TAYA’nın soru formu, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından oluşturuldu ve alan uygulaması, 16 Ağustos-15 Kasım 2021 tarihlerinde TÜİK tarafından gerçekleştirildi.

Buna nazaran Türkiye’de haneyle ilgili hususlarda çoklukla ortak karar alınırken, bu bahisler, yüzde 94,7 ile tatil biçimi ve yeri, yüzde 94,2 ile ailece konut dışında yapılan yeme içme ve cümbüş üzere etkinlikler ve yüzde 93,3 ile akrabalarla bağlar olarak sıralandı.

KONUT İŞLERİNİ BİR KİŞİ YAPIYOR

Hanedeki konut işlerinin ekseriyetle kim tarafından yapıldığı incelendiğinde; konutun badana/boyası hariç tüm işlerin ekseriyetle bir hanehalkı ferdi tarafından üstlenildiği görüldü.

Hanehalkı ferdi tarafından yapılan mesken işleri cinsiyete nazaran incelendiğinde, konut işlerini çoklukla bayanların üstlendiği görüldü.

Bayanlar en fazla yüzde 94,4 ile çocuk bakımı, yüzde 85,6 ile çamaşır ve bulaşık yıkama (makineyle bile olsa), yüzde 85,4 ile yemek yapma ve konutun günlük toplanması ve temizlenmesi işlerini üstlendi.

ORTAK KARAR ALINIYOR

Hanede ortak karar verilen seçilmiş mevzular incelendiğinde, en yüksek oranın sırasıyla yüzde 94,7 ile tatil biçimi ve yeri konusunda, yüzde 94,2 ile ailece konut dışında yapılan yeme içme ve cümbüş üzere etkinliklerde ve yüzde 93,3 ile akrabalarla münasebetlerde olduğu görüldü.

Hanede seçilmiş bahislerde tek başına karar veren fertler cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkeklerin tek başına bayanlara nazaran daha fazla oranla karar verdiği mevzular yüzde 8,2 ile harcamaların önceliklendirilmesinde ve yüzde 2,9 ile tatil biçimi ve yeri konusunda olduğu görüldü.

Bayanların erkeklere nazaran tek başına daha fazla oranla karar verdiği hususların birinci üçünün yüzde 27,7 ile konutta ne pişirileceği/yeneceği konusunda, yüzde 14,7 ile günlük alışveriş bahislerinde ve yüzde 11,7 ile çocukların kılık kıyafet üzere gereksinimleri konusunda olduğu görüldü.

HAFTA SONU AKŞAM YEMEĞİNDE BİR ORTAYA GELİNDİ

Hanehalkı fertlerinin hafta içi ve hafta sonu öğünlerde hangi sıklıkla bir ortaya geldikleri incelendiğinde, en fazla hafta sonu ve hafta içi akşam yemeklerinde bir ortaya geldikleri görüldü.

Hanehalkı fertlerinin hafta sonu akşam yemeğinde bir ortaya gelme oranı yüzde 81,9 iken hafta içi akşam yemeğinde bir ortaya gelme oranı yüzde 77,1 oldu.

BİRİNCİ EVLİLİKLERİN ÜÇTE BİRİ 20-24 YAŞ ARALIĞINDA

Evli, eşi ölmüş ve boşanmış bireylerin birinci evlenme yaşları incelendiğinde, birinci evliliklerin yüzde 36,9’unun 20-24 yaş aralığında, yüzde 23,5’inin 25-29 yaş aralığında ve yüzde 16,5’inin 18-19 yaş aralığında gerçekleştiği görüldü.

Birinci evlenme yaşı cinsiyete nazaran incelendiğinde, bayanların erkeklere nazaran daha erken yaşlarda evlendiği görüldü.

Evliliğini 18 yaşından evvel yapan erkeklerin oranı yüzde 4,4 iken bayanların oranı yüzde 24,2 oldu.

Birinci evliliğini 18-19 yaş aralığında yapan erkeklerin oranı yüzde 8,9 iken bayanların oranı yüzde 23,0 oldu.

Birinci evliliğini 20-24 yaş aralığında yapan erkeklerin oranı yüzde 39,6 iken bayanların oranı yüzde 34,6 oldu.

BAYANLAR İÇİN UYGUN EVLENME YAŞI 25-29

Bireylerin bayan ve erkek için uygun gördükleri birinci evlenme yaşları incelendiğinde, erkekler için uygun görülen birinci evlenme yaşı yüzde 51,0 ile, bayanlar için uygun görülen birinci evlenme yaşı yüzde 47,8 ile 25-29 yaş aralığı olarak belirtildi.

EVLİLİKLERİN YARISINDAN BİRDEN FAZLA GÖRÜCÜ TARZI

Evliliklerin yüzde 46,1’i görücü tarzı ve kendi isteğiyle, yüzde 34,9’u kendi kararı ve ailesinin isteğiyle, yüzde 10,7’si görücü yolu ve kendi görüşü sorulmadan aile kararıyla, yüzde 5,3’ü kaçma/kaçırılma ve yüzde 2,7’si kendi kararı ve ailesinin isteği dışında gerçekleştiği görüldü.

Bir okul bitirmeyenlerin içinde kendi kararı ve ailesinin isteği ile evlenen bireylerin oranı yüzde 10,3 iken yüksekokul, fakülte, üniversite, yüksek lisans/doktora mezunu bireylerin içinde kendi kararı ve ailesinin isteği ile evlenen bireylerin oranı ise yüzde 71,7 oldu.

EVLİLİK KONTRATI ORANI YÜZDE 1.4

Evlenirken yapılan merasimler incelendiğinde, kız isteme yüzde 89,9, kelam kesme yüzde 86,1, nişan yüzde 81,8, kına gecesi yüzde 84,4, gelin alma yüzde 84,0, gelin/damat hamamı yüzde 8,4, başlık parası verme/alma yüzde 13,3, düğün yüzde 87,7, bekarlığa veda partisi yüzde 3,0, çeyiz serme yüzde 60,3 ve bohça hazırlama yüzde 64,5 oranında yapıldı.

Evlilik kontratı oranı ise yüzde 1,4 oldu.

EŞLER ORTASINDAKİ EN FAZLA SORUN

Evli bireylerin kimi belirlenmiş bahislerde eşleri ile sorun yaşayıp yaşamadıkları incelendiğinde, eşler ortasında en fazla sorun yaşanan bahis yüzde 5,6 harcamalar oldu.

En fazla sorun yaşanan öbür bahisler sırasıyla yüzde 5,5 ile ailece birlikte vakit geçirmeme, yüzde 4,9 ile gelirinin kâfi olmaması, yüzde 3,7 ile mesken ile ilgili sorumluluklar ve yüzde 3,6 ile sigara alışkanlığı olarak sıralandı.

BOŞANMA NEDENİ: SORUMSUZ VE İLGİSİZ DAVRANMA

En az bir kere boşanmış bireylerin boşanma nedenleri bakıldığında, Türkiye genelinde en fazla boşanma nedeni yüzde 32,2 ile “sorumsuz ve ilgisiz davranma” olarak belirlendi.

Bunu yüzde 14,1 ile aldatma, yüzde 9,8 ile konutun ekonomik olarak geçimini sağlayamama ve yüzde 8,1 ile dayak/kötü muamele takip etti.

Cinsiyete nazaran incelendiğinde ise en değerli boşanma nedenin her iki cinsiyette de eşlerinin sorumsuz ve ilgisiz davranması olduğu görüldü.

Bu oran, erkekler için yüzde 41,2, bayanlar için 24,2 olarak tespit edildi.

MESKENİN EKONOMİK OLARAK GEÇİMİNİ SAĞLAYAMAMA

Erkeklere nazaran sorumsuz ve ilgisiz davranmadan sonra en değerli boşanma nedenleri yüzde 11 ile aile büyüklerinin aile içi bağlantılara karışması ve yüzde 9,7 ile meskenin ekonomik olarak geçimini sağlayamama oldu.

Bayanlara nazaran sorumsuz ve ilgisiz davranmadan sonra en değerli boşanma nedenleri ise yüzde 19,3 ile aldatma ve yüzde 14,6 ile dayak/kötü muamele öteki nedenler olarak sıralandı.

Eğitime devam etmek istemesine karşın (üniversite dahil) eğitimini yarıda bırakan bireylerin oranı yüzde 11,6 oldu. Erkeklerde bu oranın yüzde 12,7, bayanlarda ise yüzde 10,6 olduğu görüldü.

BAYANIN ASLİ VAZİFESİ

Eğitime devam etmek istemesine karşın eğitimini yarıda bırakan bireylerin eğitimi yarıda bırakma nedenleri cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkeklerin yüzde 61,8’i ve bayanların yüzde 36,4’ü ekonomik nedenlerle eğitimini yarıda bıraktı.

Erkeklerin yüzde 20,3’ü eğitimde başarısızlık, bayanların ise yüzde 28,8’i ailenin müsaade vermemesi nedeni ile eğitimini yarıda bıraktı.

Bayanların çalışması ile ilgili bireylerin algıları incelendiğinde, bayanın çalışması ve toplumsal hayata katkı sağlamasının kıymetli olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 82,6 iken bayanın asli vazifesinin çocuk bakımı ve mesken işleri olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 35,8 oldu.

ÇOCUKLAR ANNE VE BABAYA BAKMALI DİYENLER YÜZDE 83,1

Çocuk ile ilgili bireylerin algıları incelendiğinde, bireylerin yüzde 83,1’i çocukların anne ve babasına yaşlılıklarında bakması gerektiğini düşündü.

Çocuğun anne ve babanın prestijini artırdığını düşünen bireylerin oranı yüzde 80,4, çocuğun bir işi olduğunda anne ve babasına maddi katkı sağlaması gerektiğini düşünen bireylerin oranı yüzde 66,9 ve kuşağın (soyun) devamının yalnızca erkek çocuk ile sağlandığını düşünen bireylerin oranı ise yüzde 28,8 olarak belirlendi.

YÜZDE 15’İ HUZUREVİNE GİTMEK İSTİYOR

Bireylerin kendilerine bakamayacak kadar yaşlandıklarında nasıl yaşamayı tercih ettikleri incelendiğinde, yüzde 30,7’si konutta bakım hizmeti almayı, yüzde 27,5’i çocuklarının yanında kalmayı, yüzde 15’i ise huzurevi/bakımevine gitmeyi istediğini belirtti.

Yaşlı bireylerin (65 ve daha üst yaştaki kişilerin) kendilerine bakamayacak kadar yaşlandıklarında nasıl yaşamayı tercih ettikleri incelendiğinde, yüzde 46’sı çocuklarının yanında kalmayı, yüzde 31,6’sı meskende bakım hizmeti almayı, yüzde 10,3’ü ise huzurevi/bakımevine gitmeyi istediğini bildirdi.

Çocukları ile tıpkı meskende yaşamayan 60 ve daha üst yaştaki bireylerin çocukları tarafından ziyaret edilme sıklığı incelendiğinde, haftada birkaç sefer ziyaret edilme oranı yüzde 56,7 iken hiçbir vakit ziyaret edilmeme oranı yüzde 1,4 oldu.