Araştırma Komisyonu’ndan TBMM’ye müsilaja karşı 157 çözüm önerisi

Marmara Denizi başta olmak üzere denizlerdeki müsilaj meselesinin nedenlerinin araştırılarak alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi gayesiyle kurulan Meclis Araştırması Kurulunun 4 aylık çalışmanın akabinde hazırladığı raporda, sıkıntılar tespit edilerek tahlil teklifleri sunuldu.

“Marmara, taban sularının oksijenini büyük oranda kaybetti”

Meclis Başkanlığına sunulan rapora nazaran, Marmara Denizi’nde besin tuzu ölçüsünün artmasının bir sonucu olarak yüzey sularında biyolojik üretim arttı ve ışıklı tabakanın kalınlığı azaldı. Bu durum, vakit içinde Marmara Denizi taban sularının oksijeninin büyük bir kısmının kaybedilmesine ve oksijen azlığı üzere ekosistemi önemli manada tehdit eden tehlikelerle karşı karşıya kalınmasına neden oldu.

Yapılan şimdiki çalışmalarla Marmara’nın derin sularında oksijen konsantrasyonunun 7,3 mikrometre düzeyine kadar düştüğü tespit edildi.
Raporda, Marmara’daki kirliliğin yüzde 76,53’ünün İstanbul’dan kaynaklandığı, İstanbul’u sırasıyla Kocaeli ve Bursa’nın takip ettiğine yer verildi.

“Son 40 yıldır ağır çevresel meseleler var”

“Çevre sıkıntıları ve iklim değişikliği biyoçeşitliliği azalttı”

Deniz ekosistemindeki bu değişimlerin bir sonucu olarak Marmara Denizi’nde birinci kere 2007’de müsilaj oluşumunun gözlendiği ancak tesirinin nispeten sonlu kaldığı anlatılan raporda, denizdeki plankton artışı ve bakteri faaliyetleri ile yapışkan/kaygan topaklanmalar formunda gözlenen müsilaj oluşumunun Marmara Denizi’ndeki kütlesel tesirinin, son devirde tekrar izlenmeye başlandığı söz edildi.

Raporda, Marmara Denizi’nde 2020 yılının sonbahar periyodunda ortaya çıkan ve bilhassa 2021 yılının ilkbahar mevsiminde tesiri artan müsilajın telaş verici boyuta ulaştığı vurgulandı.

Müsilajın denetimi, önlenmesi ve tesirlerine karşı teklifler

Raporda, müsilajın denetimi, önlenmesi ve tesirlerine ait 17 ana başlıkta 157 teklif sıralandı.

Atık su idaresinde temel prensibin “en az kirletme” ve “maksimum geri kazanım” olması gerektiği belirtilen raporda, arıtılmış evsel atık suların endüstride, park, bahçe ve yeşil alan sulamalarında kullanımının yaygınlaştırılması önerildi.
Etraf kirliğine yol açma potansiyeli yüksek sanayi bölümlerinin ihtisas organize sanayi bölgelerinde bir ortaya getirilmesinin teşvik edilmesi gerektiği vurgulanan raporda, kesilen etraf cezalarının bir kısmı ile belediyelerin atık su bedellerinin bir kısmının valilikler bünyesinde oluşturulacak bir fona aktarılması ve bu fonda biriken paranın sırf arıtma tesislerinin üretim ve işletilmesi için kullanılması talep edildi.

Termik santrallerin soğutma sularının Marmara Denizi başta olmak üzere denizlere olumsuz tesirlerinin ortadan kaldırılması gerektiğinin altı çizilen raporda zeytin kara suyu kaynaklı kirliliğin önlenmesi için atık su azaltımını gerçekleştirecek iki fazlı sistemlerin yaygınlaştırılmasına yönelik gerekli özendirici teşviklerin hayata geçirilmesi istendi.

Meclis Araştırma Kurulu raporunda, tüm evsel ve endüstriyel atık suların ileri biyolojik arıtmaya tabi tutulması, arıtma tesislerinde su geri kazanımı sağlanması ve böylelikle Marmara Denizi’nin azot-fosfor yükünün azaltılması öncelikli önlem olarak önerildi.

Belediyelerin tahsil ettiği atık su bedellerinin, belediye bütçesinin içinde özel bir hesaba aktırılarak sırf arıtma tesislerinin imali ve işletilmesi için kullanılması gerektiği söz edilen raporda, atık su arıtma tesisinin imali için ilgili kurumun kâfi ve uygun alanı olmadığı takdirde hazine yerlerinden arsa tahsisi yapılabilmesi gerektiği belirtildi.

Raporda, Tuna Irmağı başta olmak üzere Karadeniz’e dökülen tüm ırmakların kirlilik tesirinin tespiti konusunda kıyıdaş ülkelerle iş birliği içinde yürütülen çalışmaların daha verimli ve tesirli hale getirilmesi önerisi yer aldı.

Su kaynaklarının korunması için “kullanan öder” ve “kirleten öder” prensiplerinin yansıtıldığı bir ekonomik yapı kurulması gerektiği söz edilen raporda, bu doğrultuda su ve atık su bedelleri için tam maliyet aslına dayalı tarifeler belirlenmesi istendi.

Marmara Denizi için bütüncül bir yaklaşımla iklim değişimini dikkate alan yeni bir atık idare siyaseti oluşturulması gerektiği kaydedilen raporda yer alan başka tekliflerin kimileri şöyle:

– Marmara Denizi’ne gemilerin atık sularının boşaltılmasının önlenmesine yönelik düzenleme yapılmalı ve bir an evvel hayata geçirilmeli.

– Marmara Denizi Havzası’ndaki kontrollerde uzaktan algılama, uydu ve erken ikaz sistemleri, insansız hava araçları ve radar sistemlerinin kullanımı artırılmalı.

– Uydu dataları, anlık izleme sistem bilgileri ve laboratuvar sonuçlarına nazaran çok alg artışları ve müsilaj oluşumunun takibi yapılmalı, bu çerçevede gerekli önlemler alınmalı.

– Deniz dolgusu ve kıyı yapılarının doğal yapıya tesirlerinin en aza indirilmesi ve “suyun kumla buluşması” temel prensip olmalı.

– Etrafa saygılı üretim yapan, sıfır atık projesini uygulayan ve ileri biyolojik atık su arıtma tesisini yapıp işleten ve gri su kullanan firmalar ödüllendirilmeli.

– Deterjan ve şahsî hijyen eserlerinden kaynaklanan fosfor kirliliğinin azaltılması için fosfor ve yüzey etkin husus içeren paklık materyallerinin kullanımı etaplı olarak azaltılmalı, fosforsuz eserlerin üretimine yönelik mevzuat düzenlemeleri yapılmalı.

– Paklık materyallerinde etraf etiketli eserlerin kullanımı yaygınlaştırılmalı, etraf etiketli eserlerin duyurulması için bir web sitesi ve toplumsal medya hesabı kullanıma açılmalı.

– Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Ulusal Eğitim Bakanlığı iş birliğinde etraf temalı etkinlikler düzenlenmeli.

– İstekli etraf dedektifleri yetiştirilmesine yönelik eğitimler verilmeli ve programlar yapılmalı.

– Etraf idaresine ait hususlar eğitim müfredatına eklenmeli.

– Öncelikli olarak bakteriden memeliye kadar Marmara Denizi biyoçeşitliliği tanımlanmalı ve kayıt altına alınmalı. Buradan elde edilen bilgiler ile tarihi bilgiler karşılaştırılarak cinslerin yerli ve yabancı çeşit tespiti yapılmalı, yabancı cinslerin istilacı olma potansiyelleri araştırılmalı ve tüm canlı kümelerini kapsayacak formda nizamlı izleme çalışmaları yapılarak yeni yabancı cinsler süratli formda tanımlanmalı.

– Deniz canlılarını ve besin zinciri nedeniyle o canlıları tüketenleri olumsuz etkileyen plastik ve mikro plastik kirliliklerin önlenmesi konusunda gerekli önlemler alınmalı.

– Marmara Denizi’ndeki balıkçılık faaliyetlerine ek düzenlemeler getirilerek av baskısının azaltılması için insan besini haricinde su eserleri istihsalinin kısıtlanmasına yönelik düzenlemeler yapılmalı.

– Marmara Denizi’nde su kalitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak üzere midye yetiştiriciliği için uygun yerler belirlenmeli ve kapasitesi artırılmalı.

– Jenerasyonu tehlike altında bulunan ve muhafaza altında olan mersin balığı, deniz alası, büyük camgöz köpek balığı, pervane balığı, yağlı balık, deniz atı, deniz çayırları, mercanlar, kırmızı yıldız, deniz süngeri, deniz kaplumbağası, yunus ve Akdeniz foku üzere tiplerin yaşama ve üreme alanları güzelleştirilerek inançla korunmaları ve çoğalmaları için yapılan çalışmalar artırılmalı.