Türkiye’yi ekonomik krizden çıkaran Kemal Derviş kimdir?

Eski Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, 74 yaşında hayatını kaybetti. Dünya Bankası Birinci Başkan Yardımcılığı ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkanlığı görevleri de yapan Derviş 2000 ve 2001 yıllarında yaşanan mali krizlerin ardından Türkiye’ye davet edilmişti.

13 Mart 2001 tarihinde Bülent Ecevit hükümetinde Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı görevini üstlenen Derviş, Uluslararası Para Fonu (IMF) ile müzakereleri yürütmüştü. 3 Kasım 2002 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi’nden (CHP) İstanbul milletvekili seçilen Derviş 9 Mayıs 2005 tarihinde milletvekilliğinden istifa ederek Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) başkanlığı görevine getirilmişti.

Kemal DervişFotoğraf: Götz Schleser/IMAGO

Eğitim hayatı

İngiltere’de ekonomi alanında dünyanın sayılı üniversitelerinden olan London School of Economics’ten mezun olan Derviş aynı okulda lisansüstü eğitimi aldı. ABD’nin dünyaca ünlü Princeton Üniversitesi’nin Ekonomi Bölümü’nde doktorasını yaptı.

Bülent Ecevit’in 1973-1976 yıllarında ekonomi ve uluslararası ilişkilerden sorumlu danışmanlığını yapan Derviş, doçent doktor olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve Hacettepe Üniversitesi’nin yanı sıra Princeton Üniversitesi Ekonomi Bölümü ve Woodrow Wilson Okulu Ekonomi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyeliği görevinde bulundu. Kemal Derviş, 1978 yılında Dünya Bankası’na katıldı.

Dünya Bankası’nın Washington’daki merkez binasıFotoğraf: Daniel Slim/AFP/Getty Images

22 yıl Dünya Bankası’nda görev yaptı

Dünya Bankası Araştırma Servisi’nde göreve başlayan Derviş, 1982 yılında, Dünya Bankası’nda Küresel Sanayi Bölümü Sanayi Stratejisi ve Politikası Başkanlığı görevine getirildi. Bu görevi 1986 yılına kadar sürdüren Derviş, aynı yıl Dünya Bankası’nın Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölgesi’nden sorumlu baş ekonomistliği görevine atandı.

Orta Avrupa Bölümü’nde, 1987 yılından 1991 yılına kadar, direktör olarak görev yapan Derviş, daha sonra Kuzey Afrika Bölümü’nde direktör olarak görev aldı. Derviş, daha sonra, Dünya Bankası’nın Ortadoğu ve Kuzey Afrika (MENA) Bölümü’nden sorumlu Başkan Yardımcılığı görevine getirildi.

1996-2000 yılları arasında Ortadoğu ve Kuzey Afrika komisyonu başkan yardımcısı ve 2000 yılından itibaren Yoksullukla Mücadele ve İktisadi Yönetim komisyonu başkan yardımcısı olmak üzere kariyerinin 22 yılında Dünya Bankası’nda görev aldı.

Kemal Derviş, Mayıs 2000-Mart 2001 döneminde, Dünya Bankası’nda, küresel düzeyde yoksulluğun azaltılması programları ile ekonomi idaresi ve politika konuları için global iletişimden sorumlu başkan yardımcısı görevini sürdürdü.

2001 krizinde Ecevit Türkiye’ye çağırdı

Şubat 2001 krizinin ardından dönemin başbakanı Bülent Ecevit tarafından Türkiye’ye çağrılan Kemal Derviş, 2 Mart 2001’de hazineden sorumlu devlet bakanlığına atandı. Ekonominin başına getirilen Derviş’e, Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanlığı, Ziraat Bankası, Halkbank ve Türkiye Kalkınma Bankası bağlandı. Derviş’in 10 Ağustos 2002 tarihinde istifa etmesine kadar süren bakanlığı döneminde, Türkiye, Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası’ndan 30 milyar dolara yakın kaynak aldı ve 2001 krizi atlatıldı.

“Dış Ticarette Planlama Modelleri” ve “Kalkınma Politikası için Genel Denge Modelleri” isimli iki kitabın yanı sıra çeşitli akademik dergilerde yayımlanmış ekonomi konusunda çok sayıda makaleleri bulunan Derviş aylık olarak Project Syndicate’te yazıyordu. Bu makalelerin kapsamlı bir derlemesi, “Reflection on Progress: Essays on the Global Political Economy (İlerleme Üzerine Düşünme: Küresel Politik Ekonomi Üzerine Denemeler)” başlığıyla Brookings Press tarafından yayımlandı. Yine Brookings Press tarafından yayımlanan Inequality in America (Amerika’da Eşitsizlik) ve Asia and Policymaking for the Global Economy (Küresel Ekonomi için Asya ve Siyasa Yapımı) gibi önemli kitap ve yayınların eşyazarı ve eşeditörlüğünü üstlenmiştir. Küresel ekonomik yönetişim hakkındaki kitabı A Better Globalization 2005 yılında yayımlandı.

Brookings Enstitüsü’ndeki çalışmaları

Brookings Enstitüsü Küresel Ekonomi ve Kalkınma Programı Kıdemli Uzmanı ve Edward M. Bernstein Uzmanı olan Kemal Derviş, İstanbul Politikalar Merkezi Kıdemli Danışmanı’ydı. Derviş, Nisan 2009-Kasım 2017 yılları arasında Brookings Enstitüsü Küresel Ekonomi ve Kalkınma Programı Başkan Yardımcısı ve Direktörü olarak görev yaptı. Paris Bosphorus Enstitüsü (Institut du Bosphore), Institut de Prospective Economique du Monde Méditerranéen (IPEMED), Center for Global Development, Office Chérifien des Phosphates ve Criteria Caixa dâhil olmak üzere çeşitli kurumların danışma kurulu üyesiydi.

DW / EC, JD

DW Türkçe’ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?