TİHV: İşkence ve kötü muamele başvuruları yüzde 22 arttı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) “2022 Yılı Tedavi Merkezleri Raporu” yayınlandı. Raporda, işkence ve kötü muamele gördüğü için 2022 yılında, bin 201 kişinin TİHV Tedavi Merkezleri’ne başvurduğu belirtildi.

Buna göre, bin 117 başvurunun bin 79’u Türkiye’de, 38’i ise Türkiye sınırları dışında işkence ve diğer kötü muamele uygulamalarına maruz kaldığını ifade etti. Raporda işkence görenin yakını olduğunu beyan edenlerin sayısı ise 84 olarak açıklanırken, “ağır ve ciddi insan hakları ihlalleri nedeniyle” başvuran yedi kişinin, Türkiye sınırları içinde işkence ve diğer kötü muamele uygulamalarına maruz kalanlara dahil edildiği ifade edildi.

İşkence ve diğer kötü muamele nedeniyle yapılan başvurular içinde# 2022 yılında yapılan başvuruların bir önceki yıla göre yüzde 22 arttığı belirtilen raporda, “2001 yılındaki en yüksek başvuru sayısından sonra 32 yılın ikinci en yüksek başvuru sayısına ulaştığı görülmüştür” denildi. TİHV, yaşadıkları veya tanık oldukları işkence ve kötü muamele uygulamaları nedeniyle TİHV’den destek almak amacıyla başvuranların merkezlere göre dağılımını ise şöyle açıkladı:

“İstanbul temsilciliği 321 (yüzde 26,7), Van temsilciliği 311 (yüzde 25,9), Diyarbakır temsilciliği 191 (yüzde 15,9), İzmir temsilciliği 174 (yüzde 14,5), Cizre Referans Merkezi 119 (yüzde 9,9) ve Ankara temsilciliği 85 (yüzde 7,1)”

2022 yılında işkenceye maruz kaldığı için başvuru yapan bin 79 kişinin cinsiyet kimliklerine göre dağılımı incelendiğinde 422 başvurunun (yüzde 39,1) kadın, 614’ünün (yüzde 56,9) erkek, 43’ünün (yüzde 4) ise bu sınıflama dışında olduğu LGBTİ olduğu açıklandı.

En küçük başvuru sahibi üç yaşında

Raporda 2022 yılında işkence nedeniyle tedavi merkezlerine başvuran kişilerde en küçük yaşın üç, en yüksek yaşın 76, yaş ortalamasının ise 36,7 olduğu belirtildi.

Türkiye’de işkence nedeniyle başvuran çocukların oranı yüzde 2,1 olarak açıklandı ve önceki yılın verileri ile karşılaştırıldığında gözaltında işkenceye maruz kaldığı için başvuran çocukların yanı sıra# 35 yaş altındaki grupların oranlarının azaldığı, 35 yaş üstündeki tüm gruplarda ise başvuru oranının arttığı kaydedildi.

İşkence yöntemleri

Uygulandığı belirtilen işkence yöntemleri konusunda ise raporda şu tespit yapıldı:

“2022 yılında gözaltına alınan başvuruların 551’i (yüzde 96,2) fiziksel şiddet içeren ve fiziksel şiddet içermeyen işkence yöntemlerinin birlikte uygulandığını, 16 başvuru ise (yüzde 2,8) fiziksel şiddet içermeyen işkence yöntemlerine maruz kaldığını aktarmıştır. Gözaltına alındıkları tarih 2022 yılı öncesinde olan başvurularda; fiziksel şiddetin yanı sıra fiziksel şiddet içermeyen işkence yöntemlerinin birlikte uygulandığını belirtenlerin oranı yüzde 78,2 iken yalnızca fiziksel şiddet içermeyen işkence yöntemlerinin uygulandığını belirtenlerin oranı ise yüzde 12,8’e yükselmektedir.”

Sembol fotoğrafFotoğraf: DHA

Neden gözaltına alındılar?

TİHV’e 2022 yılında başvuran bin 79 kişinin 988’i (yüzde 91,6) siyasi düşünce, kimlik veya eylemleri nedeniyle gözaltına alındıklarını belirtti. Raporda, “Bir önceki yılın verileri ile karşılaştırıldığında; etnik nedenlerle gözaltına alındığını belirtenlerin oranı 2022 yılında yüzde 1,6’den yüzde 0,6’ya; adli nedenle gözaltına alındığını bildirenlerin oranı yüzde 3,3’den yüzde 1,9’a düşmüştür. Cinsel kimliği/yönelimi nedeniyle gözaltına alındığını belirtenlerin oranı ise yüzde 2,6’dan yüzde 3,6’ya yükselmiştir (39 başvuru)” denildi.

TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre kolluk güçlerinin toplanma ve gösteri özgürlüğü kapsamında yapılan 482 barışçıl toplantı ve gösteriye kolluk güçleri tarafından müdahale edildi, 54 etkinlik ise engellendi. Yine Merkez’in verilerine göre kolluk güçlerinin barışçıl eylem ve etkinliklere müdahalesi sonucu, 143’ü çocuk olmak üzere, en az 5 bin 148 kişi işkence ve kötü muamele niteliğindeki uygulamalar ile gözaltına alındı, en az 42 kişi yaralandı. Gözaltına alınanların 24’ü tutuklandı, 111 kişi adli kontrol şartıyla, iki kişi ev hapsi şartıyla serbest bırakıldı.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Dokümantasyon Birimi’nin verilerine göre ise kolluk güçlerinin toplanma ve gösteri özgürlüğü kapsamında yapılan barışçıl eylem ve etkinliklere müdahalesi sonucu en az 5 bin 323 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldı.

TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre 2022 yılında sokakta ve açık alanda en az 225 kişi, ev baskınları sırasında 28 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalmıştır.

Raporda çoğunlukla barışçıl gösteri ve yürüyüşleri takip eden 15 gazetecinin, haber takibi sırasında kolluk kuvvetlerinin fiziksel şiddetine maruz kaldığı kaydedildi.

İHD Dokümantasyon Birimi’nin verilerine göre 2022 yılının ilk 11 ayında 310 mahpus işkence ve kötü muamele gördüğüne dair şikâyette bulundu. Hapishanede işkenceye maruz kalan başvuruların 207’si (yüzde 40,4) 2022 yılında, 303 başvuru (yüzde 59,2) ise daha önceki yıllarda işkenceye maruz kaldıklarını belirtirken, iki başvuruda hapishanede işkenceyle ilgili bir bilgi yer almadı.

2022 yılında Türkiye İnsan Hakları Vakfı Merkezleri’ne 18 yaş altında 66 çocuğun başvurduğu açıklandı. Yaşlar değerlendirildiğinde yaş ortalamasının kız çocuklarında 10,4, erkek çocuklarında 10,6, tüm çocuklarda ise 10,5 olduğu belirtildi.

ANKA / HT,ET