Beşar Esad 19 yıl sonra yeniden Çin’de

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, 19 yıllık aranın ardından yaptığı ilk resmi ziyaret için Çin’de. Suriye’de iç savaşın başladığı 2011 yılı sonrasında Orta Doğu ülkeleri dışında nadiren yurt dışı gezisine çıkan Esad, 19’uncu Asya Oyunları’nın açılış töreni için Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in davetlisi olarak Hangzhou kentine vardı. Çin devletine ait Air China havayollarının uçağıyla Hangzhou havaalanına inen Esad, pistte çocuklar ve gençlerin dans gösterileri ve çiçeklerle karşılandı.

Çin’in kamu televizyonu CCTV, Esad ve diğer yabancı liderlerin Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Hangzhou’da bir araya geleceklerini bildirdi. Şi’nin Hangzhou’ya Cuma günü gitmesi planlanıyor. Reuters ajansına konuşan Suriyeli bir yetkili, Esad’ın Şi ile Cuma günü görüşeceğini, Cumartesi günü Hangzhou’da Asya Oyunları’nın açılışına katıldıktan sonra Pazar ve Pazartesi günleri Pekin’de temaslarını sürdüreceğini kaydetti.

Esad Çin’e ilk ve son resmi ziyaretini 2004 yılında yapmıştı. Dönemin Devlet Başkanı Hu Cintao ile bir araya gelen Esad, diplomatik ilişkilerin kurulduğu 1956’dan sonra Çin’e giden ilk Suriye Devlet Başkanı olmuştu.

Çin Dışişleri: Ziyaret ilişkileri yeni bir seviyeye taşıyacak

Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Esad’ın ziyaretinin iki ülke arasındaki bağları “yeni bir seviyeye” taşıyacağı belirtilerek, “Çin ve Suriye geleneksel ve derin bir dostluğa sahiptir. Devlet Başkanı Beşar Esad’ın ziyaretinin iki ülke arasındaki karşılıklı siyasi güven ve çeşitli alanlardaki iş birliğini daha da derinleştireceğine inanıyoruz” ifadelerine yer verildi.

Bakanlık sözcüsü Mao Ning, Suriye’nin Arap dünyasında Çin ile diplomatik ilişki kuran ilk ülkeler arasında yer aldığını hatırlatarak, “Diplomatik ilişkilerin kurulduğu 67 yıl öncesinden bu yana Çin-Suriye ilişkileri sağlıklı ve istikrarlı bir gelişme göstermiştir. Devlet Başkanı Esad da ikili ilişkilerin geliştirilmesine büyük önem atfetmektedir” dedi.

Sözcü, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve diğer Çinli yetkililerin ikili ilişkiler ve ortak ilgi alanlarının bulunduğu konularda derinlemesine görüş alışverişinde bulunmak üzere Esad ile bir araya geleceğini de kaydetti.

Fotoğraf: Huang Zongzhi/Xinhua/picture alliance

“Çin Batı tabularını kırıyor”

Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) veto hakkına sahip beş daimi üyesinden biri olarak, BMGK’da Esad aleyhine en az sekiz karar çıkarma girişimini bloke etmişti. Çin’in yanı sıra Esad’ın en önemli destekçisi Rusya da BMGK’da veto hakkına sahip.

Ziyaretle ilgili AFP haber ajansına değerlendirmelerde bulunan Suriyeli siyaset bilimci Oussama Dannoura, Çin ziyaretinin Esad’a karşı uygulanan “diplomatik izolasyon ve siyasi kuşatmada” önemli bir kırılma anlamına geldiğini belirterek “Çin, ülkelerin ABD’nin dışladığı ülkelerle ilişki kurmasını engellemeye çalışan Batı tabularını kırıyor” yorumunu yaptı.

Suriye’nin yeniden imarına finansman arayışı

Londra SOAS Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü Direktörü Lina Khatip de Çin ziyaretinin, Esad’ın uluslararası meşruiyet arayışında önemli bir aşama olduğunu, ayrıca iç savaş sonrası ülkenin yeniden imarında Çin desteğini arkasına almak açısından da önem taşıdığını belirtti.

Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House’dan Haid Haid’e göre de Esad’ın ziyaretinin odak noktasını, Suriye ekonomisinin toparlanması için Çin’in yapacağı yardımlar oluşturacak. Çin’in 2017’de Suriye’ye 2 milyar dolarlık yatırım taahhüdünde bulunduğunu hatırlatan Haid, bu taahhütlerin henüz hayata geçmediğini, Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında da şimdiye kadar Çin’den önemli yatırımlar gelmediğini belirtti. Suriye, Çin öncülüğünde tarihî İpek Yolu’nu yeniden canlandırmak üzere hayata geçirilen Kuşak ve Yol Girişimi’ne 2022 yılı Ocak ayında dahil olmuştu.

Ziyaret, Çin’in Ortadoğu’daki nüfuzunu belirgin bir şekilde artırdığı bir döneme de denk geldi. Esad’a karşı silahlı muhalefeti destekleyen Suudi Arabistan ile Esad’ın bölgedeki baş destekçisi İran arasında bu yıl Çin’in arabuluculuğunda ilişkileri normalleştirmek için anlaşmaya varılmıştı. Ardından Arap dünyasında Suriye’ye yönelik on yıllık izolasyon sona erdi, Mayıs ayında Suudi Arabistan’da düzenlenen zirvede Suriye yeniden Arap Birliği’ne geri döndü.

AFP,rtr / BK,ET