Yardımlaşmanın zerafet abideleri SADAKA TAŞLARI

Sadaka taşları insan onurunun incinmeden yardım almasını sağlayan geçmişi Selçuklu hanedanlığına kadar uzanan Osmanlı periyodunda yaygınlaşan toplumsal yardımlaşmanın en hoş örneklerindendir.    Antik porfir sütunların dönüştürülerek zirvesine para bırakılabilecek oyuklar açılmasıyla oluşturulmuş örneklerine sık rastlandığı üzere duvarlarda oyuk formunda olanları da vardır. Çoklukla cami vb. yapıların önlerinde konumlanmışlardır.

İstanbul’da bir vakitler 160 adet sadaka taşının olduğu kaynaklarda yer alır. Bunların en meşhuru Üsküdar İmrahor Cami önünde bulunan ve Üsküdar Belediyesi tarafından muhafazaya alınan kırmızı granitten yontulmuş sadaka taşıdır. 
Sadaka taşlarının,  alanı mahçubiyetten,  vereni gösterişten koruyan bir sistem üzerine kurulmuş olmasının yanısıra başka yardımlaşma sistemlerinden ayıran en besbelli özelliklerinden biri ise yardımlaşmanın sırf zengin-fakir çizgisinde değil, bir mahalle içinde birebir toplumsal statüye sahip beşerler ortasında da kurulmuş olmasıdır. Taşlar üzerine para altın üzere nakti yardımın yanısıra kıyafet, besin üzere gereksinim malzemeleride bırakılabiliyordu.

Sadaka taşlarının mimari özellikleri üzere isimleri de bölgelere nazaran değişiklik gösterir örneğin;İhtiyaçgah (Türkmenistan-Aşgabat),Hayrat deliği (Konya), Hacet taşı (Kayseri), Zekat Kuyusu (Hasankeyf-Batman), Sadaka Oyuğu, Fıkara Taşı (Üsküdar) ve ihsan Kapısı üzere isimlerle de bilinirler.Bulgaristan, Bosna-Hersek, Makedonya, Tunus ve Cezayir üzere Osmanlı’nın hükümran olduğu farklı coğrafyalarda da sadaka taşlarının izlerine rastlanır.