Nijer’de darbe girişimi

Batı Afrika’nın Sahel Bölgesi ülkelerinden Nijer’de Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurları tarafından bir darbe girişiminde bulunuldu. Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’u (63) alıkoyan askeri yetkililer iktidarı ele geçirdiklerini duyurdu.

Çarşamba gecesi kamu yayıncısı RTN’de darbeyi ilan eden Albay Amadou Abdramane, 26 milyon nüfuslu ülkenin genelindeki tüm kurumların askıya alındığını ve sınırların ‘durum istikrara kavuşana kadar’ kapatıldığını açıkladı.

Televizyondan yapılan açıklamada, “Bugün 26 Temmuz 2023, Ulusal Vatan Kurtarma Konseyi’nde bir araya gelen güvenlik ve savunma güçleri, bildiğiniz rejime son vermeye karar verdi. Bu, ülkede güvenliğin sürekli bozulmasının ve hükümetin kötü ekonomik ve sosyal uygulamalarının sonucudur” denildi.

Ülkede gece sokağa çıkma yasağı uygulamasına da geçildiği belirtildi.

Ancak televizyonda yapılan darbe açıklamasına sadece 10 subayın katılması darbeye Nijer ordusunun tüm unsurlarının destek verip vermediği ile ilgili soru işaretleri oluşmasına yol açtı.

Nijer Cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum (Arşiv)Fotoğraf: Boureima Hama/AFP/AP/dpa/picture allaince

Halk sokağa döküldü, uluslararası toplum tepki gösterdi

Darbe açıklaması yapılmasının üzerine halk başkent Niamey’de sokağa döküldü. Cumhurbaşkanlığı önünde toplanan protestocular, Cumhurbaşkanı Bazoum’a ve demokrasiye sahip çıktıklarını belirtti.

Nijer’deki askeri hareketlilik uluslararası düzeyde de sert tepkilerle karşılandı.

Birleşmiş Milletler, AB, ABD ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu, Bazoum’un derhal serbest bırakılmasını ve anayasal düzene geri dönülmesini talep etti.

AB kaynakları Bazoum ile darbeciler arasında bir müzakere yapıldığını duyurdu.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Perşembe günü yaptığı açıklamada, “İktidarı zorla ele geçirme girişimlerini kınıyoruz” dedi.

ABD’nin, Nijer Hükümeti ve ortakları ile temas halinde olduğunu kaydeden Blinken, durumu barışçıl bir şekilde çözmek için çaba sarf edildiğini söyledi. Blinken Bazoum ile sabah yaptığı bir telefon görüşmesinde de, ABD’nin Nijerya’nın demokratik olarak seçilmiş Cumhurbaşkanı olarak kendisini desteklediğini açıkça belirtmişti.

AB kaynaklarından alınan bilgilere göre AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Çarşamba günü ailesiyle birlikte resmi konutunda tutulan Bazoum ile iki kez telefonla konuştu. Ayrıca Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antoinnio Guterres de Cumhurbaşkanı Bazoum ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Halk darbeyi protesto etti.Fotoğraf: AFP

Bölgede tek istikrarlı ülkeydi

Sahel Bölgesi yıllardır El-Kaide ve IŞİD terör örgütlerine bağlı gruplar tarafından terörize ediliyor. Bölgede güvenlik durumu giderek kötüleşiyor ve istikrarlı olan komşu ülkeleri de tehdit ediyor.

Batılı ülkeler son yıllarda, Batı Afrika’da cihatçıların hızlı ilerleyişini durdurma ve Rusya’nın bölgede artan askeri etkisini azaltma amacıyla Nijer’e odaklanmış durumdalar.

Sahel bölgesindeki yer alan ve Nijer’e komşu olan Mali ve Burkina Faso’da 2020’den itibaren gerçekleşen darbeler ise bu ülkelerin Avrupalı ortaklarından uzaklaşmasına yol açıyor. Son olarak Mali’de istikrar getirmek amacıyla konuşlanan BM Barış Gücü de çekilme talebinde bulundu.

Demokratik seçimle göreve gelmişti

Cumhurbaşkanı Bazoum Nisan 2021’de görevine başladı. Bazoum’un göreve gelmesi, ülkenin Fransa’dan 1960 yılında bağımsızlığını kazandığından beri ilk barışçıl demokratik iktidar değişimi oldu. Bazoum, eski Cumhurbaşkanı Mahamadou Issoufou döneminde 2011’den itibaren dışişleri ve içişleri bakanı olarak görev yapmıştı. Issoufou’nun iki dönem sonra görevden ayrılmasının ardından yapılan demokratik seçimlerde yaklaşık yüzde 56 oy alarak seçimi kazanmıştı.

Siyasi gözlemciler, hala büyük siyasi etkiye sahip olan Issoufou darbe girişimiyle ilgisi olabileceğini belirtiyorlar.

En yoksul ülkelerden biri

Topraklarının üçte biri çöl olan Nijer, dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alıyor. Buna karşın ülkede doğum oranı oldukça yüksek ve nüfusu da genç. Nijer’de 10 yaşın altındaki çocuklar nüfusun üçte birinden fazlasını oluşturuyor. Halkın yüzde 40’tan fazlası aşırı yoksulluk içinde yaşıyor.

Ayrıca Nijer, Akdeniz’e ulaşmak isteyen göçmenler için en önemli transit ülkelerden biri.

dpa/TY,EC