ABD’nin Kazakistan yorumu Moskova ile ipleri gerdi: Rusya girdiği yerden çıkmaz

KAZAKİSTAN’da durum Rusya’nın domine ettiği Kolektif Güvenlik Muahedesi Örgütü’nün (KGAÖ) asker yollamasıyla nispeten denetim altına alınırken Washington-Moskova ekseninde ‘Rusya girdiği yerden çıkmaz’ polemiği patlak verdi. İsyanla birlikte pozisyonunu güçlendirme fırsatı bulan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev dün de ulusal başkan Nursultan Nazarbayev periyodu takımlarını temizleme operasyonlarını sürdürdü.

BİRİNCİ AÇIKLAMA BLINKEN’DAN

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, evvelki gün gazetecilere yaptığı açıklamada Kazakistan’daki gelişmeleri değerlendirirken “Yakın tarihten bir ders. Ruslar meskeninize girdiği vakit, bazen onları çıkarmak güç olabiliyor” dedi. Blinken, Kazakistan’ın niçin dış müdahaleye muhtaçlık duyduğunun net olmadığını söyleyerek barışçıl şovlara hürmet gösterilmesi ve barışçıl tahlil istikametinde davette bulundu.

MOSKOVA’DAN CEVAP GECİKMEDİ

Rusya Dışişleri, ABD’li bakana yazılı yanıt vererek “ABD Dışişleri Bakanı ukala bir üslupla Kazakistan’daki trajik olaylar hakkında görüş açıklamıştır. ABD bir meskene girdiğinde orada hayatta kalmak çok güç olmuştur. Ya soyar ya ırza geçer. Bunu Kızılderililer, Kore, Vietnam, Irak, Panama, Yugoslavya, Suriye, Libya ve daha bir dizi ülkenin halkları yaşamıştır” dedi. ABD ile Rusya ortasındaki sert tonlu atışmanın 10 Ocak’ta Cenevre’de gerçekleşmesi beklenen Ukrayna krizi görüşmelerini de olumsuz etkileyebileceği yorumları yapılıyor.

BİNLERCE RUS ASKERİ

2 Ocak’ta akaryakıt fiyatlarını protesto etmek için düzenlenen şovların akabinde Kazakistan’da Tokayev idaresi Rusya’nın başı çektiği Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü’nden ‘barış gücü’ takviyesi istemişti. 2 bini Rusya’dan olmak üzere yaklaşık 3 bin yabancı asker Kazakistan’a inerek stratejik noktaları denetim altına almıştı.

NAZARBAYEV TAKIMLARINA PAKLIK

RUSYA Devlet Lideri Vladimir Putin ile telefon görüşmesinde ülkesinde asayişin büyük ölçüde sağlandığını belirten Kazakistan Devlet Lideri Kasım Cömert Tokayev, Rus birliklerinin başşehir Nursultan’da konuşlanması sonrasında işlerin kolaylaştığını söyledi.

ALMATI’DA OLAYLAR

Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, “Nursultan’da denetim büsbütün sağlandı. Halkımız olağan hayatına dönüyor. Otobüs ve tren seferlerine tekrar başlandı. Bize yardıma gelen müşterek kuvvetlerin faaliyetleri sayesinde Kazakistan güvenlik güçleri çalışmalarını en büyük kentimiz Almatı’da ağırlaştırma imkânı buldu. Almatı da en kısa müddette haydut ve teröristlerden temizlenmiş olacak” sözlerini kullandı.

ESKİ LİDER TUTUKLANDI

Son şovlar üzerine 2019’da cumhurbaşkanlığından ayrılan Nursultan Nazarbayev’i Güvenlik Kurulu başkanlığından da alıp yerine geçen Tokayev, Nazarbayev takımlarına yönelik paklığı sürdürdü. Tokayev, buhranın tepe yaptığı 6 Ocak günü misyondan aldığı Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi (eski KGB) Lideri Kerim Masimov’un vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandığını duyurdu. Kazakistan Başsavcılığı gözaltına alınan Masimov hakkında anayasanın 175’inci hususu mucibince vatana ihanet davasını hazırlamaya başladı. Masimov, Nazarbayev’in sağ kolu olarak görülüyordu.

NAZARBAYEV İSMİNE AÇIKLAMA

Öte yandan ayaklanmanın başından beri ortada görülmeyen Nazarbayev’in Sözcüsü Aydos Ukibay, Twitter’dan yaptığı paylaşımında “Nazarbayev kaçmadı. Elbaşı (Nazarbayev) Kazakistan başşehrinde bulunuyor ve Tokayev ile daima durumu görüşüyor. Kazakistan halkının Cumhurbaşkanı Tokayev’e dayanak vermesini istiyor” dedi. Lakin Nazarbayev’in nezaret altında olabileceği yorumları yapılıyor.

PUTİN MÜDAHALESİNİN SORU İŞARETLERİ

Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in Rus önderi Putin’i gerisine alarak Kazakistan’da idaresi büsbütün ele geçirmesi bir dizi soru işaretini gündeme getirdi.

Putin, halk isyanından istifade ederek Kazakistan müdahalesiyle Sovyet başkanı Leonid Brejnev’in uydu devletler hakkındaki kısmi egemenlik doktrinine dönüş mü yaptı? Günümüz Kazakistan müdahalesi Kızıl Ordunun 1968 Çekoslovakya müdahalesini anımsatıyor.

Rusya, Kazakistan’a binlerce asker göndererek Kazakistan’ın iç ihtilafında taraf oldu. Tokayev’i kurtaran Putin, vakti geldiğinde hizmeti karşılığında Ukrayna krizinde olduğu üzere Kazakistan’ın Rus azınlığın çıkarları da dikkate alınan iki toplumlu federasyona bölünmesini talep eder mi?

Rusya’nın Kazakistan’daki davranışı Çin tarafından nasıl karşılanacak. Kazakistan’ın bilhassa güney bölgelerinde milyarlarca dolarlık yatırımı bulunan Pekin’in Moskova ile ortası açılır mı?

Putin’in Kazakistan’da sergilediği davranış Rusya ile Batı ortasında Ukrayna ile ilgili müzakere sürecini nasıl tesirler? Kazakistan krizi, Ukrayna krizini daha içinden çıkılmaz bir hale dönüştürür mü?

KAZAK BÜYÜKELÇİ SAPARBEKULY: TÜRKLERE YÖNELİK TEHDİT YOK

KAZAKİSTAN’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly ülkesinde durumun olağanlaşmaya başladığını belirterek, Kolektif Güvenlik Muahedesi Örgütü kapsamında çoğunluğu Rus askerlerden oluşan Barış Gücü’nün tehdit büsbütün ortadan kalktıktan sonra ülkelerine geri döneceğini söyledi. Saparbekuly, Kazakistan’daki Türk şirketleri, Türkiye’nin temsilcilikleri ve Türk vatandaşlarına yönelik rastgele bir tehdidin olmadığını da vurguladı.

GERİ DÖNECEKLER

Toplumsal medya hesaplarından Kazakistan’daki durumla ilgili değerlendirmelerde bulunan Büyükelçi Saparbekuly, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in de “Ortak Barış Gücü’nün ülkedeki stratejik tesislerin korunmasını sağlamak için kısa müddetliğine geldiğini” söylediğini hatırlattı. Ülkesinde yaklaşık 3.600 Türk şirketi olduğunu söz eden Saparbekuly, Türk yatırımlarının olduğu yerlere, fabrikalara ve sanayi bölgelerine yönelik bir akın ve tehdit olmadığını belirtti. Büyükelçi, “Türkiye’nin ülkemizdeki temsilcilikleri ve ülkemizde yaşayan Türk vatandaşları inanç içerisindeler. Tasa edilecek bir durum yok” dedi. (Uğur ERGAN / ANKARA)