Korkunç bilanço: Her gün 3 bin 500 insan bu sebeple ölüyor!

Dirençli enfeksiyonlara karşı geliştirilen antibiyotikler çağımızın en büyük buluşlarından biri olarak kabul ediliyor. Geçmişte dermanı olmayan ölümcül hastalıkların birçoğu artık bu ilaçlarla tedavi ediliyor ve milyonlarca insanın hayatı kurtuluyor. Fakat bu ilaçlara olan bağımlılığımız ve bilinçsizce tüketimimiz sonucu bir vakitlerin hayat kurtarıcısı olan bu mükemmel buluş artık dünya çapında, büyük bir tehlikenin de nedeni haline gelmiş durumda.

‘Antibiyotik direnci’ ismi verilen bu durum uzmanlar tarafından ‘gizli pandemi’ olarak isimlendiriliyor ve Dünya Sıhhat Örgütü’nün öngörüsüne nazaran tedbir alınmazsa 2050 yılına kadar ilaçlara dirençli hastalıklar yüzünden her yıl dünya çapında 10 milyon insan hayatını kaybedecek!

Antibiyotikler, birtakım bakteriyel enfeksiyon çeşitlerini tedavi etmek yahut önlemek için kullanılıyor. Bakterileri öldürüyorlar yahut yayılmalarını önlüyorlar. Ancak bu kategorilerin dışında yapılan antibiyotik kullanımı nedeniyle antibiyotiklerin aktifliği her geçen yıl azalıyor. Halbuki antibiyotikler yalnızca, öbür türlü ortadan kalkması beklenen olmayan, bulaşıcı yahut daha önemli enfeksiyon riski taşıyan bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılmalı.

Hastalar ne kadar çok antibiyotik kullanırsa, o kadar çok bakteri de bu ilaçlara direnmeye başlıyor; gereksiz kullanımı artan antibiyotiklerin bakteriler karşısındaki aktifliği azalıyor. Buna da antibiyotik (veya antimikrobiyal) direnç ismi veriliyor.

Saygın tıp mecmuası Lancet’in son araştırmasına nazaran ise antibiyotik direnci şimdiden dünya genelindeki vefat sebepleri ortasında birinci sıralarda yer almaya başladı bile. 

Yayınlanan araştırmadaki sayılar ise epeyce korkutucu: Sıhhat uzmanlarının ikazına nazaran bu durum insanlık için en büyük tehditlerden biri haline geldi ve her gün 3 bin 500 kişinin ölmesine sebep oluyor. 2019 yılında, direkt olarak antibiyotiğe dirençli bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklı bir milyon 200 binden fazla vefat yaşandı. 4 milyon 950 bin mevtin ise antibiyotik direnciyle irtibatlı olarak gerçekleştiği biliniyor.

Lancet’te yayınlanan tahlil 200’den fazla ülkeyi kapsıyor ve ortaya çıkan sonuca nazaran antibiyotik direnci sıtma ya da HIV/AIDS’den daha fazla insanı öldürüyor. Üstelik bu ölümlerin sebebi olan bakteriler olağanda tedavi edilebilecekken antibiyotiğe dirençli hale geldiklerinden öldürücü oluyor. 2019 yılında HIV/AIDS’den 860 bin kişi, sıtmadan ise 640 bin kişi hayatını kaybetti.

Washington Üniversitesi Profesörlerinden ve birebir vakitte araştırma takımından olan Chris Murray “Bu yeni bilgiler bize antibiyotik direncinin global çaptaki boyutunu kanıtlıyor ve bu tehdide karşı acil tedbir almamız gerektiği iletisini veriyor.” diyor. Murray’ye nazaran bu bilgileri kullanarak antibiyotik direnci kaynaklı ölümlerin önüne geçebilmek için ivedilikle adım atılması gerekiyor.

Üstelik bu tehlike yalnızca yetişkinler için geçerli değil. 5 yaşın altındaki çocuklarda gerçekleşen her 5 mevtten birinin bu durumla ilintili olabileceği düşünülüyor.

Bu durumda alınması gereken acil tedbirlerin ortasında mevcut antibiyotiklerin kullanımının optimize edilmesi, enfeksiyon takibi ve denetimi için acil adımlar atılması ve yeni antibiyotik tedaviler için fon ayrılması yer alıyor. İngiltere’nin bu acil sıkıntıyla ilgili atadığı uzman Sally Davies’e nazaran antibiyotik direnci İnsanlığın karşılaştığı en büyük meselelerin başında yer alıyor.

Bölgesel olarak antibiyotik direnci kaynaklı ölümlerde Sahta-Altı Afrika (100 bin şahısta 24 ölüm) ve Güney Asya (100 bin şahısta 22 ölüm) başı çekiyor. Gelir dağılımın yüksek olduğu ülkelerde direkt olarak antibiyotik direncine bağlı vefatlar 100 bin şahısta 13 kişi üzere bir orana sahip. Bu sayı antibiyotik direnci irtibatlı ölümlerde 100 bin şahısta 56’ya kadar çıkıyor. İngiltere’nin de dahil olduğu Batı Avrupa bölgesinde 51 binden fazla vefat direkt olarak bu durumla ilişkilendiriliyor.

Bu karanlık tabloda tek âlâ istikamet ise koronavirüs salgınıyla birlikte hem şahsî enfeksiyon tedbirleri (el yıkma ve başka hijyen önlemleri), hem enfeksiyon müşahedesi hem de tedaviye öncelikli yatırımların artmış olması.