Başörtüsü Meclis’te: Muhalefet önerge verdi AKP reddetti

CHP ve İYİ Parti, TBMM’nin Anayasa Komisyonu’nda görüşmeleri devam başörtüsü düzenlemesine ilişkin AKP ve MHP’nin teklifine karşın alternatif bir önerge sundu. Muhalefet, AKP teklifindeki “dini inanç” ibaresinin çıkarılmasını isterken, “Devlet kadının başını örtmesini engellemek şartıyla gerekli tedbirleri alır” ifadesini önerdi. Söz konusu önerge AKP-MHP oyları ile reddedildi.

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun başörtüsüne ilişkin kanun teklifini gündeme getirmesinin ardından AKP ve MHP milletvekillerince TBMM’ye sunulan, başörtüsüne anayasal güvence sağlayan ve aileye dair düzenleme içeren anayasa değişiklik teklifinin görüşmeleri sürüyor. Altılı masa bu teklife karşı 5 Ocak’taki buluşmasında yeni bir anayasa teklifi sunma kararı almıştı. Ancak bu adımdan vazgeçildi. Meclis’te grubu bulunan CHP ve İYİ Parti komisyon görüşmelerinde ortak önerge vererek anayasa teklifinin revize edilmesini istedi.

Tek maddede değişiklik istediler

AKP-MHP ortak teklifinde Anayasa’nın 24. maddesine, “Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması ile kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yararlanılması hiçbir kadının başının örtülü veya açık olması şartına bağlanamaz. Hiçbir kadın, dini inancı sebebiyle başını örtmesi ve tercih ettiği kıyafetinden dolayı eğitim ve öğrenim, çalışma, seçme seçilme siyasi faaliyette bulunma kamu hizmetlerine girme ile diğer herhangi bir temel hak ve hürriyeti kullanmaktan ya da kamu veya özel kesim tarafından sunulan mal ve hizmetlerden yaralanmaktan hiçbir surette yoksun bırakılamaz. Bu nedenle kınanamaz, suçlanamaz ve herhangi bir ayrımcılığa tabi tutulamaz. Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda Devlet, ancak dini inancı sebebiyle kadının başını örtmesini ve tercih ettiği kıyafetini hiçbir surette engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alabilir” eklemesi yapılıyor.

CHP ve İYİ Parti’nin revize önerisinde, “dini inancı sebebiyle başını örtmesi ve…” ibaresinin “başını örtmesi ya da örtmemesi de dahil olmak üzere” şeklinde değiştirilmesini istedi.

Yine aynı önerge ile AKP ve MHP teklifinde yer alan, “Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda devlet, ancak dini inancı sebebiyle kadının başını örtmesini ve tercih ettiği kıyafetini, hiçbir surette engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alabilecek” şeklindeki son cümlesinin de çıkarılması istendi.

CHP ve İYİ Parti bu ifadeler yerine, “Alınan veya verilen bir hizmetin gereği olan kıyafet söz konusu olduğunda ise devlet, kadının başını örtmesini engellememek şartıyla gerekli tedbirleri alır” tanımının konulmasını istedi.

“Kimse inancını ispatlamaya zorlanamaz”

CHP ve İYİ Parti’nin değişiklik önergesinin gerekçesinde de, “Teklifimizle maddeye eklenmesi öngörülen son fıkrada değişiklik öngörülerek inanç hürriyetinin tam ve kâmil olarak kapsanması amaçlanmıştır. Kişi hak ve hürriyetlerinin ayrılmaz bir parçası olarak inanç hürriyetinin, tüm toplumsal kesimleri ihtiva etmesi hedeflenmektedir. Kimse inancını açıklamak ya da ispatlamak zorunda bırakılmamalıdır. Başörtüsünün dini inanca bağlanması, başka birisine bunun dinin inanç çerçevesinde olup- olmadığı hususunda değerlendirme ya da yargılama yapmasına imkan verecektir. Bundan kaçınmak gerekir. Bu sebeple ‘Dini inanç’ ibaresine bağlı kalmaksızın tüm kadınların başını örtme ya da örtmeme özgürlüğü ve giyim tercihleri anayasal güvence altına alınmaktadır. Böylece bir yandan başörtüsü üzerinden kadınların hiçbir baskı ya da dayatma ile karşılaşmamaları sağlanırken diğer yandan icra edilen kamusal görevin gerektirdiği şekilde giyinme hususundaki tereddütler giderilmektedir. Bu vesile ile toplumda belirli hizmetler için öngörülen kıyafetlerle ilgili olarak da başörtüsü tercihi ile ilgili bir engelleme olmaksızın kadınların kamusal görevlerini ifa etmesi sağlanacaktır” ifadelerine yer verildi.

Önergeye ret gelince muhalefet ayrıldı

CHP ve İYİ Parti’nin sunduğu ortak önerge iktidar milletvekillerinin oyları ile Anayasa Komisyonu’nda reddedildi. Bu gelişme üzerine İYİ Parti ve CHP komisyondaki çalışmaları bıraktı ve ayrıldı.

İYİ Parti Grup Başkanvekili Erhan Usta, “Komisyonda kalmanın manası yoktur” derken, CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan, “Anayasa değişikliğinin 600 oyla Meclis’ten geçirilmesi için tarihsel bir uzlaşma imkanı vardı. Önergemizi reddederek, başörtülü kardeşlerimizin meselesinin kullanışlı malzeme olmasını istemektesiniz. Bu saatten sonra bu oyunun parçası olmayacağız” dedi.

Söz konusu başörtüsüne dair düzenleme öneren 24. madde ile aileye dair 41. maddede planlanan düzenleme Meclis’e sunulduğu şekliyle Genel Kurul’a gelecek. Genel Kurul sürecinde de CHP ve İyi Parti’nin revize önergesi vermesi bekleniyor. Eğer bu önergede reddedilirse CHP ve İyi Parti’nin teklife dair oy kullanmadan Genel Kurul’u terk etmesi veya AKP-MHP teklifine “hayır” oyu vermesi bekleniyor.

Teklifte başka ne var?

AKP ve MHP, başörtüsüne anayasal güvence getirilen ve ailenin yeniden tanımlandığı anayasa değişikliği teklifini 9 Aralık’ta Meclis’e sunmuştu. Teklife göre, Anayasa’nın 24. ve 41. maddelerinde değişiklik öngörülüyor. Teklifin başörtüsüne güvence getiren değişikliğe ilişkin gerekçe bölümünde, önceki dönemlerde dini inancı nedeniyle başlarını örten kadınların haksızlığa uğradıkları ancak Anayasa ve kanunlara aykırı bu haksız yasakların kaldırıldığı ifade edilerek, “Türkiye’de başörtüsü yasağı ve bundan kaynaklanan herhangi bir hak mahrumiyeti yoktur. Ancak dini inancı sebebiyle başını örten ve kıyafet tercihinde bulunan kadınların yasal ve idari düzenlemeler veya fiili uygulamalarla, insan onuruyla bağdaşmayan, Anayasa’ya aykırı, ayrımcı ve çağ dışı uygulamalara bir daha maruz bırakılmamaları amacıyla Anayasal güvence getirilmektedir” denildi. AKP 24. maddede değişikliğin yanı sıra ayrıca aileye dair de teklifte düzenleme öngörüyor.

Anayasa’nın 41. maddesinde değişiklik öngören düzenlemeye göre de, “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır” ifadesi değiştirilerek, “eşler” ibaresinin yalnızca bir kadın ve bir erkek arasında kurulan evlilik birliğini kapsadığı belirtiliyor. Madde gerekçesinde, “Türk toplumunun temeli olan aile yapısını korumak ve aileye yönelik her türlü tehlike, tehdit, saldırı, çürüme ve sapkınlığa karşı tedbir almanın devletin asli görevleri arasında” olduğu kaydediliyor.

Referanduma gider mi?

AKP, MHP ve BBP oyları ile yani 336 imza ile sunulan teklifin Meclis’ten geçmesi için en ay 400 milletvekilinin “evet” oyu gerekiyor. 360-400 aralığında ise referandum gündeme geliyor. CHP ve İYİ Parti kendi teklifleri kabul edilmemesi halinde mevcut teklife “evet” demeyecek. HDP de oylamaya katılmayacak. Bu durumda teklif, 336-340 gibi bir oy aralığında kalacak ve yasalaşamadan gündemden düşmüş olacak. Teklife “evet” diyen milletvekili sayısı 360’ı aşarsa referanduma gidilebilecek.