ASEAN zirvesinde “büyük güçlere karşı bağımsızlık” vurgusu

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliğinin (ASEAN) Endonezya’nın başkenti Cakarta’daki zirve toplantısı, büyük dış güçlerden bağımsızlık vurgusuyla başladı. Zirvenin açılış konuşmasını yapan Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo, halkların beklentilerini karşılayan uzun vadeli taktik strateji oluşturulması çağrısında bulunarak, “Gelecekteki sınamalar daha da ağırlaşıyor ve büyük güçlerin nüfuz rekabetine yol açıyor. Ancak ASEAN hiçbir gücün vekili olmama konusunda mutabıktır. Gemimizi yıkıcı bir rekabet arenasına çevirmeyin. Biz liderler olarak bu geminin yoluna devam etmesini, yelken açmasını sağlamak; birlikte barış, istikrar ve refahın temininde kendi gemimize kaptanlık yapmak durumundayız” dedi.

Malezya Başbakanı Enver İbrahim de ASEAN’ın büyük güçlerin “ayrıştırıcı” eylemlerine karşı dik durması ve özerk konumunu koruması gerektiğini vurguladı. Malezya Başbakanı, büyük güçler arasındaki rekabetin ASEAN öncülüğündeki mekanizmalarda başlatılan iş birliğine dayalı girişimleri olumsuz etkilediğini söyledi.

Soğuk Savaş’ın dorukta olduğu 1967’de kurulan ve komünizmin yayılmasını önleme hedefi güden ASEAN siyasi açıdan birbirinden farklı ülkelerden oluşuyor ve üye ülkeler birbirinin iç işlerine karışmama politikası izliyor. Endonezya, Malezya, Filipinler, Tayland, ve Singapur tarafından kurulan ASEAN, farklı tarihlerde sırasıyla Brunei, Vietnam, Laos, Myanmar ve Kamboçya’nın dahil olmasıyla bugünkü halini aldı.

Çin’in tartışmalı haritası ve Myanmar

ASEAN zirvesinin en önemli konularını Myanmar’daki darbeci yönetime karşı takınılacak tutum ve Çin ile ilişkiler oluşturuyor.

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında giderek kızışan rekabet, ASEAN ülkelerini zor durumda bırakıyor.

Çin’in kısa süre önce açıkladığı “10 çizgili hat” haritası ile Güney Çin Denizi’nde hak iddia ettiği alanı genişletmesi, bölgede hak iddia eden ASEAN üyeleri Malezya, Vietnam ve Filipinler’de rahatsızlık yarattı. ASEAN’ın bazı üyeleri Çin ile yakın diplomatik, ticari ve askeri bağlar kurarken bazıları temkinli yaklaşıyor.

Üye ülke Myanmar’daki gelişmeler de ASEAN ülkelerini ikiye bölmüş durumda. 2021’de gerçekleşen darbenin ardından şiddet olayları ve muhalefete baskılarla geçen iki yıllık dönem, ASEAN ülkeleri arasındaki farklılıkları bir kez daha ortaya koydu. Myanmar’daki darbeci yöneticiler ASEAN’ın üst düzey toplantılarına çağrılmasa da, darbeci yönetimle ilişki kurulup kurulmayacağı konusunda ülkeler farklı politikalar izliyor. ASEAN, bu görüş ayrılıkları ve Myanmar için sunduğu barış planını hayata geçiremediği gerekçesiyle “dişsiz bir sohbet grubu” eleştirilerine hedef oluyor.

ASEAN liderleri 6-7 Eylül’de yine Cakarta’da Çin, Hindistan, Japonya, Rusya ve ABD’nin de dahil olduğu Doğu Asya Zirvesi’nde bir araya gelecek. Zirveye ABD Başkanı Joe Biden’ın katılmayacağı ve yerine yardımcısı Kamala Harris’i göndereceği açıklanmıştı. Çin ise zirvede Başbakan Li Çiang tarafından temsil edilecek.

AFP,rtr / BK,ET