Ortadoğu’da tansiyon yükselirken Blinken Türkiye’ye geliyor

ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, Ortadoğu’da gerilimin Gazze’de devam eden savaş ve Lübnan ile İran’daki son saldırılarla tırmandığı ve İsveç’in NATO üyeliği ile ilgili TBMM’deki onay sürecinin henüz tamamlanmadığı kritik bir zamanda Türkiye’de temaslarda bulunacak.

Blinken 7 Ekim’de başlayan İsrail-Hamas çatışmalarının ardından ikinci kez Türkiye’yi ziyaret edecek. ABD’li Bakan’ın bundan önceki Türkiye ziyareti 5 Kasım 2023’te gerçekleşmişti.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 3 Ocak Çarşamba günü gazetecilerle buluşmasında birkaç haftadır gündemde olan ziyareti teyit ederek Blinken’ın bir değişiklik olmazsa “kendisinin misafiri” olarak 6 Ocak Cumartesi günü Türkiye’ye geleceğini belirtti.

Görüşmelerin İstanbul’da olması beklenirken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Blinken’ın bir araya gelip gelmeyeceği ise net değil ama görüşmenin bu kez olma ihtimali daha yüksek görülüyor.

Blinken ile Fidan, Eylül 2023’te ayında New York’ta bir araya gelmiştiFotoğraf: Bing Guan/AFP

Geçtiğimiz haftalarda Erdoğan’ın ocak ayı içinde ABD’yi seyahat edebileceği yönünde Ankara’da çeşitli çevrelerde bazı görüş ve niyetler dillendirilmiş, ancak Amerikalı yetkililer böyle bir seyahat ihtimalini doğrulamamıştı. Son olarak bu konudaki soruyu yanıtlayan Fidan, “Cumhurbaşkanımızın şu anda planlanan bir seyahati yok. Yani üzerinde konuştuğumuz seyahat yok şu anda” yanıtını vermişti.

Ana gündem İsveç’in NATO üyeliği

Gazze’de devam eden savaş, İsrail’in Lübnan’daki Hamas ofisine saldırısı ve son olarak İran’da gerçekleşen terör saldırılarıyla birlikte tansiyonun yükseldiği bir dönemde Türkiye’ye gelecek olan Blinken’in temaslarının ana gündem maddesinin İsveç’in NATO üyeliği ve ABD’den alınmak istenen F-16’lar olması bekleniyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, son basın toplantısında soru üzerine Türkiye’ye F-16 uçaklarının satış süreci için hassas şekilde çalıştıklarını ifade ederek kendilerinin yönetim olarak F-16 satışı ile İsveç’in NATO’ya üyeliğini birbirine bağlı konular olarak görmediklerini ancak bu iki meseleyi bağlantılı gören Kongre üyeleri bulunduğunu kaydetti.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew MillerFotoğraf: Nathan Howard/AP Photo/picture alliance

İsveç’in NATO üyeliğini parlamentolarında halen onaylamayan iki İttifak ülkesi Türkiye ve Macaristan kalmış durumda.

NATO’ya İsveç’in Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi TBMM Dışişleri Komisyonu’ndaki görüşmeleri bir kez ertelendikten sonra en son 26 Aralık’ta teklif kabul edilmişti. Teklifin Genel Kurul’a ne zaman geleceğine ilişkin net bir takvim bulunmazken TBMM 16 Ocak’a kadar tatilini sürdürecek.

Blinken ile yapılacak görüşmelerde onayın Genel Kurul’dan da geçmesi için beklentilerini ve kendilerine verilen taahhüttü bir kez daha aktarması bekleniyor, Türk tarafı da F-16’larla ilgili süreçte ilerleme görmek istediklerini tekrarlayacak.

ABD Başkanı Joe Biden ve yönetimdeki diğer yetkililer zaman zaman yaptıkları açıklamalarda Türkiye’nin F-16 filosunun modernizasyonunu desteklediklerini ve bu durumun NATO’yu daha güçlü kılacağını dile getirmişlerdi. Ancak sürecin başlaması için ABD Dışişleri Bakanlığı resmi bildirimi henüz yapmadı.

Miller, F-16 satışına ilişkin Kongreye resmi bildirimin ne zaman yapılacağı konusundaki soruya “Ne zaman ilerlemeye hazır olacağımız hususunda şu anda bir yorum yapmak istemem” değerlendirmesini yaptı.

DW Türkçe’nin diplomasi kulislerinden edindiği bilgilere göre ABD tarafı gerek güvensizlik gerekse oylamada sürprizler yaşanabileceği endişesiyle İsveç’in katılım onayı TBMM Genel Kurulu’ndan geçtikten sonra süreci başlatmaya daha yakın duruyor. Buna karşılık Türk tarafı da benzer bir düşünceyle ABD Kongresi’nden F-16’ların satışına ters bir durumun ortaya çıkmasından ve elindeki onay kozunu kaybetmekten endişe ediyor.

Blinken ile yapılacak görüşmelerde iki tarafın İsveç’in NATO’ya katılımının onayı ve F-16’larla ilgili sürecin eş zamanlı olarak nasıl ilerleyeceğine yönelik bir uzlaşı sağlayıp sağlayamayacağı merakla bekleniyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Biden’la geçen temmuz ayında NATO zirvesi çerçevesinde görüşmüştüFotoğraf: Susan Walsh/AP/picture alliance

Erdoğan ile Biden’ın 15 Aralık’ta yaptıkları telefon görüşmesinde İsveç’in NATO üyeliğinin onaylanması ve ABD’nin Türkiye’ye 40 yeni F-16 savaş uçağı satması konuları birlikte ele alınırken, Biden F-16 satışına yönetim olarak tam destek verdiklerini ve İsveç konusunda adım atılması durumunda bu yönde harekete geçileceğini Erdoğan’a iletmişti.

Gazze ile ilgili gelişmeler

Blinken ile yapılacak görüşmelerde Gazze ile ilgili gelişmeler ve son günlerde tansiyonun giderek tırmanmasına neden olan olayların da masada olması bekleniyor.

Fidan en son gazetecilere yaptığı açıklamada ABD’nin ya da bazı Batılı ülkelerin İsrail’e kayıtsız şartsız destek vermelerini ciddi bir sorun olarak gördüğünü söyleyerek “ABD’nin İsrail adına savaşmakta olduğu bir denklemde bölge ülkeleri karşı gücü geliştirmek isteyecektir. Gazze’deki türden katliamların bir daha olmasını istemeyenler bundan sonra çok büyük bir silahlanma ve güç arayışına girebilirler diye düşünüyorum” demişti.

Bu kapsamda Lübnan’da ve İran’da yaşanan son saldırıların ardından Ankara’nın bölgesel savaş riskine ilişkin endişesini Blinken’a bir kez daha iletmesi bekleniyor.

Blinken, 7 Ekim’deki Hamas saldırıları ile başlayan ve İsrail’in Gazze’ye yönelik orantısız güç kullanımı ile devam eden süreçte dördüncü kez bölge turuna çıkıyor. Blinken’ın turu kapsamında bu akşam önce İsrail’e gitmesi beklenirken, Türkiye dışındaki diğer ziyaret noktaları henüz bilinmiyor.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl ulaşabilirim?