İran ile nükleer anlaşmaya geri dönüş müzakereleri yeniden başladı

Avusturya’nın başşehri Viyana’da İran ile nükleer mutabakatın tarafları Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya ortasında bugün 5 ay ortanın akabinde muahedeye geri dönüş müzakereleri tekrar başladı. Avrupa Birliği (AB) koordinatörlüğünde yapılacak yedinci cins nükleer müzakerelerde, 2018 yılında muahededen ayrılan ABD’nin yine muahedeye dönmesinin yolları aranacak. Tahran idaresinin Washington ile direkt görüşmek istemediği müzakerelere ABD idaresi direkt katılmayacak.

Tahran idaresi Viyana müzakerelerinin gerçekçi bir temelde yapılmasını ve kendisine yönelik uygulanan ABD yaptırımlarının tek seferde büsbütün kaldırılmasını istiyor. Washington idaresi ise İran’ın nükleer faaliyetlerini ve uranyum zenginleştirme süreçlerini nükleer muahedede belirlenen düzeye çekmesini ve Tahran idaresinin kaide koymadan mutabakata geri dönmesini istiyor. İran’ın balistik füze faaliyetleri ve bölgesel tesiri ise ABD’nin imzalanacak nükleer muahedeye eklemek istediği öteki husus başlıklarını kapsıyor.

ABD 2018 YILINDA MUTABAKATTAN ÇEKİLMİŞTİ

ABD ile İran ortasında memleketler arası yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı nükleer muahede, 16 Ocak 2016’da Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) onayıyla imzalanmıştı. İki ülke ortasında münasebetleri kısmen olağanlaştıran ve İran üzerindeki yaptırımları kaldıran nükleer muahede ABD Lideri Donald Trump devrinde bozulmuştu. ABD’nin eski Lideri Donald Trump’ın kendisinden evvelki hükümetin imzaladığı nükleer muahedeyi yetersiz görmesi ve Tahran idaresinin füze faaliyetleri ve bölgesel tesirinin de muahedeye dahil edilmesini istemesi iki ülke ortasında krize neden olmuştu. ABD’nin 2018 yılında nükleer muahededen tek taraflı olarak çekilmesi ve İran’a ağır ekonomik yaptırımlar uygulamaya başlaması nükleer mutabakatın geleceğini zora soktu.

Kapsamlı Ortak Hareket Planı ismi verilen nükleer mutabakattan çekilmeyen Tahran idaresi ise, ABD’nin yaptırımlarına karşılık olarak mutabakatın kendisine verdiği bir hak olarak gördüğü basamaklı uranyum zenginleştirme faaliyetlerine başlamıştı. Nükleer mutabakatın yüzde 3,67 oranında tanıdığı uranyum zenginleştirme ve en çok 300 kilogram uranyumu elinde tutabilme kuralını kademeli olarak arttıran Tahran idaresi yüzde 20 ve yüzde 60 oranında uranyum zenginleştirmeye başlamıştı.

İran Atom Gücü Kurumu tarafından yapılan son açıklamada Tahran idaresinin yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum stokundan 210 kilogram ve yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyum stokundan 25 kilograma sahip olduğu belirtilmişti.

İran’ın artan nükleer faaliyetleri ve uranyum zenginleştirmesine ait 13 Ekim tarihinde konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken yaptığı açıklamada, İran ile diplomasi sürecinin başarısız olması halinde Washington’un “diğer seçenekleri devreye sokmak için hazır olduğunu” söylemişti.

İran ile 4+1 ülkeleri ortasında birinci olarak 6 Nisan tarihinde başlayan nükleer muahedeye geri dönüş müzakerelerine, İran’da gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimleri nedeniyle orta verilmişti.