Rusya, Batı’nın yaptırımlarını Çin’le aşabilir mi?

Rusya Önderi Vladimir Putin, güç ihracatlarını “hızla gelişen pazarlara” yönlendireceklerini söyledi.

Krizde tarafsız görünmeye ihtimam gösteren Çin, Rusya’nın işgalini kınamadı ve Batı’nın yaptırımlarını eleştirdi.

RUSYA İLE TİCARET ARTIYOR

Çin’in açıkladığı gümrük datalarına nazaran, Rusya ile ikili ticaret bu yılın birinci çeyreğinde geçen yılın tıpkı devrine oranla yüzde 28 arttı.

Mart ayındaki artış ise yüzde 12’den fazla oldu. Rusya, Ukrayna’yı işgaline 24 Şubat’ta başlamıştı.

2021’de Çin’in Rusya’nın ihracatındaki toplam hissesi yaklaşık 147 milyar dolarla yüzde 18’e ulaştı.

Putin, Kış Olimpiyatları için Şubat’ta Pekin’i ziyaret etmişti. Bu ziyarette iki ülke başkanları toplam ticaret hacimlerini 2024’e kadar 250 milyar dolara çıkarmayı hedeflediğini açıkladı.

Bununla birlikte bir blok olarak Avrupa Birliği açık orta Rusya’nın en büyük ticaret ortağı. 2021’de Rusya ile AB ortasındaki ticaretin hacmi Çin’in Moskova’yla ticaret hacminin neredeyse iki katı kadardı.

Lakin artık bu durum değişiyor.

Ticari bahislerinde uzman ekonomist Dr. Rebecca Harding, “Yaptırımlardan sonra AB ile Rusya ortasındaki ticaret kaçınılmaz olarak azalacak. Mevcut kriz, Avrupa Birliği’ni tedarik kaynaklarını çeşitlendirme arayışına itti” diyor.

ÇİN DAHA FAZLA RUS GÜCÜ ALABİLİR Mİ?

Çin, Rus petrolü, gazı ve kömürü için en büyük pazarlardan biri.

Ukrayna’nın işgalinden yalnızca bir hafta evvel iki ülke# kıymeti 20 milyar doları aşan yeni bir kömür muahedesi imzalamıştı.

Putin ayrıyeten Çin’le 117,5 milyar dolar kıymetinde bir petrol ve gaz mutabakatı açıklamıştı.

İki ülke yeni bir doğalgaz boru çizgisi inşa etmeyi planlıyor (Sibirya’nın Gücü-2).

Mevcut boru çizgisinin inşaatına 2019’da başlanmış ve 30 yıllık için 400 milyar dolarlık bir mutabakat imzalanmıştı.

Bununla birlikte Rusya’nın en büyük güç pazarı hâlâ Avrupa Birliği.

Rusya, AB’nin doğalgaz gereksiniminin yüzde 40’ını ve petrol gereksiniminin yüzde 26’sını karşılıyor.

Dr. Harding, “Son beş yıldır, Rusya’nın Çin’e petrol ve doğalgaz ihracatı yılda yüzde 9 artıyor. Bu çok süratli bir büyüme ancak bu durumda bile Çin, Rus petrolü için AB’nin yarısı kadar büyük bir pazar” diyor.

Ukrayna’nın işgalinden sonra AB Rusya’ya güç bağımlılığını azaltma kararı aldı. Avrupa Birliği Rusya’dan gaz ihracatını üçte iki oranında azaltacağını açıkladı.

Rus gazının ana ihracat noktalarından bir olan Almanya, Kuzey Akım-2 doğalgaz boru çizgisini askıya alacağını duyurmuştu.

Rusya ile Çin ortasında planlanan yeni doğalgaz boru çizgisinin kapasitesi, Kuzey Akım-2’ninkinin beşte biri civarında olacak.

Sibirya’dan gazın ne vakit pompalanmaya başlanacağı da şimdi bilinmiyor.

Çin sera gazı emisyonları gayelerine ulaşabilmek için kömüre bağımlılığını azaltmaya çalışıyor. Bu kapsamda Rusya’dan gaz ithalatını artırabileceği belirtiliyor.

Lakin 2022’nin birinci iki ayında Rusya’dan petrol ihracatı yüzde 9 azaldı. Devlete ilişkin petrol rafinerilerinin bu mevzuda ihtiyatlı olduğu ve halihazırda Rusya’yla petrol mukavelesi imzalamadığı belirtiliyor.

ÇİN RUSYA’YI ASKERİ AÇIDAN DESTEKLEYEBİLİR Mİ?

ABD medyasına nazaran, Ukrayna’yı işgali sürecinde Rusya Çin’den askeri teçhizat istedi. Lakin Rusya bu haberleri “dezenformasyon” diye niteledi.

Son yıllarda, silah ticareti aksi taraftaydı.

Çin uzun bir mühlet silahlı kuvvetlerinin modernizasyonu için Rusya’ya bağımlıydı.

ABD ve Avrupa Birliği 1989’daki Tiananmen katliamından sonra Çin’e silah ambargosu koymuştu.

Stockholm Milletlerarası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) bilgilerine nazaran

Çin 2017-2021 yılları ortasında silah ithalatının yüzde 80’ini Rusya’dan gerçekleştirdi.

Rusya toplam silah ihracatının yüzde 21’ini Çin’e yapıyor. Çin, Rusya’nın en büyük ikinci global müşterisi.Fakat Çin basamaklı olarak kendi askeri teçhizat üretim kapasitesini geliştiriyor.

Çin halihazırda dünyada en fazla silah ihraç eden dördüncü ülke.

SIPRI’den Siemon Wezeman “Çin çok gelişmiş silahlar üretiyor. Rusya Çin’in ürettiği insansız hava araçlarına ilgi gösterebilir” diyor.

Wezemen şimdiye kadar Rusya’nın insansız hava aracı satın aldığına dair bir ispat bulamadıklarını söylüyor.

MALİ TAKVİYE VERİR Mİ?

Birtakım Rus bankanları milletlerarası ödeme sistemi Swift’ten çıkarıldı.

Bu nedenle Çin şirketleri Rusya’dan alımları durdurmaya başladı.

Son yıllarda hem Rusya hem de Çin, alternatif ödeme sistemlerini özendirmeye çalışıyor.

Rusya’nın STFM (System for Transfer of Financial Messages – Mali İletiler Transfer Sistemi) ve Çin’in de CIPS (Cross-Border Interbank Payment System – Sınır-Ötesi İnterbank Ödeme Sistemi) var. İki sistem de lokal paralar üzerinde süreç yapıyor.

Ama Swift global ticaret ağındaki finansal süreçlerde hakim pozisyonunu koruyor.

Rusya’nın yaptırımlardan sonraki rezervleri altın ve Çin Yuan’ından oluşuyor.

Rus istatistiklerine dayandırılan haberlere nazaran Rusya ile Çin ortasındaki ticaretin yaklaşık yüzde 17’si Yuan üzerinden yapılıyor. 2014’te bu oran yüzde 3,1 seviyesindeydi.

İki ülke ortasındaki güç ticareti ise hâlâ büyük ölçüde dolar üzerinden yapılıyor.

Fakat birtakım Çin şirketlerinin Mart’ta Rusya’dan Yuan’la petrol ve kömür satın aldığına işaret ediyor.