Tarihe geçecek bir katliam… Yablunska Caddesi’nde neler oldu? ‘Rus askerleri ilk başta çok kibardı’

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sürerken her gün yeni bir ‘dehşet’ haberi alıyoruz. Sivillerin yaşadığı zorluklar ve maruz kaldığı şiddetin boyutu günden güne büyüyor. Rus askerlerinin, Ukraynalı bayanlara işlediği ‘tecavüz suçu’ tüm dünyada yankı bulurken, artık de Buça’da katledilen siviller gerçeği ile karşı karşıyayız.

Ukrayna’nın Buça kentinde yaşanan sivil katliamı günlerdir dünyada bir numaralı manşet halinde. Ukraynalı yetkililer şu ana kadar 410 sivilin cansız vücudunun bulunduğunu açıklarken, gerçek sayısının ise bundan çok daha fazla olduğunun altını çiziyor.

Rusya’nın ısrarla ‘sivillerin toplu formda öldürüldüğünü yalanlayarak manzaraların kurgu olduğunu, cesetlerin sokaklara sonradan yerleştirildiğini’ sav ettiği Buça’da nitekim neler oldu?

KENTİN İŞGALİ 27 ŞUBAT’TA BAŞLADI

Rus kuvvetleri, Kremlin’in Ukrayna’yı işgal etme planının bir modülü olarak 27 Şubat’ta Buça’ya girdi. Lakin Rus ordusu şiddetli bir direnişle karşılaştı.

Tanklar ve öbür zırhlı araçlar Vokzalna Caddesi’nden Kiev ile ortalarındaki son doğal manilerden biri olan Buça Irmağı’na hakikat ilerledi. Öbür tarafta 50 Ukraynalı gönüllüden oluşan küme, köprüyü geçmeye çalışan birkaç aracı püskürttü ve onları Yablunska ile kesişme noktasından geri gönderdi.

Atak bölgesinin yakınında yaşayan Viktor Shatylo, “27’sinde, yok edilen teçhizata bakmak için dışarı çıktık. Her şeyin çoktan bittiğini düşündük, lakin bu yalnızca başlangıçtı” diye anlatıyor.

Ukraynalı savunucuları süratle geri püskürten Rus kuvvetleri, Mart ayı başlarında Buça’yı işgal etti.

Pozisyonlarının Ukrayna ordusuna bildirilmesinden kaygı duyan Rus askerleri, insanlara kentin güney kenarındaki Buça Irmağı’na paralel uzanan sokaktan uzak durmalarını emretti.

‘RUSLAR BİRİNCİ BAŞTA ÇOK KİBARDI’

Rus birlikleri, kaçan vatandaşların boşalttığı konutları işgal etti, kentin her yerinde üsler ve karakollar kurdu.

Kimi yerliler, işgalin birinci günlerinde Rus askerlerin kendilerine epey kibar davrandığını söylüyor. Bunun yanı sıra kimi birliklerin, Buça’ya gelme nedenini yahut bu türlü bir savaşın neden başladığını anlamadıklarını itiraf ettiklerini de anlatıyorlar.

RUS ASKERİ: ‘DEDEM BURADA OLDUĞUMU ÖĞRENSE MEZARINDA KARŞIT DÖNER’

Yüzlerce yerlinin sığındığı bir anaokulu bodrumunun sorumluluğunu üstlenen Lora Khvorostyna, jeneratör için yakıt aramaya gittiğinde iki Rus tankına çarptığından ve hiç beklemediği bir muamele ile karşılaştığından bahsediyor.

“Bir asker beni görünce ‘Deli misin? Burada bir keskin nişancı var” diye uyardı ve terk edilmiş bir otomobilden yakıt alıp bana verdi. Benimle ayak üstü sohbet de etti ve ‘Dedem burada olduğumu öğrenseydi mezarında zıt dönerdi. Kendisi Chernihiv’de doğmuştu’ dedi” diye anlatıyor.

Lakin işgalden bir hafta sonra işin rengi değişti, Buça’da atmosfer tam manasıyla ‘karardı’.

Rus birlikleri, mahallî halka saat 16.00’dan sonra konutta kalmalarını söyleyerek sokağa çıkma yasağı ilan etti ve kentin en yüksek binalarına keskin nişancılar yerleştirdi.

Yablunska Caddesi tansiyonun odağı haline geldi. Yablunska’da yaşayan 56 yaşındaki Sergey Zubenko, askerlerin sokağa çıkan herkesi vurma buyruğu aldıkları konusunda vatandaşları uyardığını söyledi.

İŞE GİTMEK İÇİN O YOLU KULLANMAK ZORUNDAYDI

Tüm bunlar olurken Volodymyr Borovchenko, Yablunska Caddesi’ndeki işine gitmek için yola çıktı ve yasaklı bölgeye girdi. Borovchenko için işe gitmenin için tek yolu Yablunska’ydı. Yani anlayacağınız ya işe gidemeyecekti ya da mecbur o yolu kullanacaktı.

O, özel muhtaçlıkları olan çocukların bakımını sağlayan bir kurumda çalışıyordu ve işe gitmek zorundaydı.

Olay yerinde yaşayan bir vatandaş, işe gitmek için Yablunska Caddesi’ni kullanan Borovchenko’nun bir keskin nişancı tarafından vurularak ‘delik deşik’ edildiğini söyledi.

Bu Buça’da öldür ne birinci ne de son sivil olacaktı. 

Vasyl Mykolayovych isimli vatandaşın anlattığına nazaran, Rus kuvvetleri geçtiğimiz hafta bölgeden geri çekildiğinde Yablunska’da 17 ceset yerde yatıyordu.

Yablunska’daki çatışmalar, Rusya’nın Buça kentinde bir aydır süren işgalin yalnızca bir kesimiydi. Ukraynalı yetkililer Buça’da bilinen 410 sivilin katledildiğini söylese de Rusya bu atakları kabul etmiyor.

‘RESMEN CANAVARA DÖNÜŞTÜLER’

Ukrayna halkına ve yetkililere nazaran, Ukrayna güçlerinin sert direnişi nedeniyle artan kayıplarla karşı karşıya kalan Rus askerleri hayal kırıklığını mahallî halka yöneltti. Vatandaşlar, askerlerin kimilerinin insanları yalnızca ‘terör estirmek’ için öldürdüğünü söylüyor.

48 yaşındaki Maria Rusyn, meskeninin garajının önünde iki kişinin infaz edildiğine şahit olduğunu anlatıyor, “Askerler resmen canavara dönüştüler. Kan lekeleri hala garaj kapımda duruyor” diyor.

Maria Rusyn, kıdemli bir asker olan 31 yaşındaki komşusu Vladyslav Verhynskiy’nin iki hafta evvel çöpü çıkarmak için dışarı çıktığını ve bir daha konuta dönmediğini söylüyor. Verhynskiy’nin annesi Lyudmyla, konutlarının yakınındaki apartmana konuşlanmış olan Rus birliklerine oğlunun yerini söylemeleri için yalvarsa da bir yanıt alamadı.

Lyudmyla, yakındaki bir konutun bahçesinde odun ararken oğlunu kanlar içinde yatarken halde buldu. İki komşusu da oğlunun yanında cansız bir biçimde yatıyordu.

Rusyn, “Kabuslarınızda dahi göremeyeceğiniz şeyler burada oluyordu” diyor.

Geçtiğimiz perşembe günü belediye çalışanları son üç gün içinde topladıkları cesetleri bir minibüse yükledi, mezarlığa getirdi. Tam 33 siyah ceset poşeti vardı. Bir torbada 12 yaşındaki çocuğun cansız vücudu yatıyordu.

‘VURDULAR, ÜZERİNE BASIP GİTTİLER’

Yablunska Caddesi’nin ardında, iki Rus askeri, Lenoid isimli bir adamın dokümanlarını denetim ederken, Iryna Hryhorivna, apartman penceresinden sessizce olanı biteni izliyordu.

Lenoid, evrakları aldıktan sonra gerisini döndüğünde askerlerden biri silahını çıkardı. Iryna Hryhorivna, “Onu tam başından vurdu. Penceremin önündeki otomobilin çabucak yanına düştü. Üzerine basıp çekip gittiler” diye anlatıyor.

Buça civarında, Rus kuvvetleri çıkmaza girmişti. Ukrayna ordusu birlikleri, Buça ve başka Rus işgali altındaki bölgelerde gizlice çalıştı. Özel kuvvetler, Rus karakollarına el bombaları yağdırdı, topçu akınlarına rehberlik etti ve yüksek yerlerden kesin nişancılar ile ateş etti. Bu olanlardan sonra Rus askerleri, mahallî nüfusu daha şiddetli bir halde incelemeye başladı.

ASKER AVINA ÇIKTILAR, KUŞKU ÇEKEN TÜM ERKEKLERİ TOPLADILAR

10 Mart’ta Rus birlikleri, Buça’nın yerleşim bölgelerini taradı, kapıları baltalarla kırdı, konutlara baskın düzenledi ve devam eden mahallî meselelerin nedenini ortadan kaldırmaya çalıştı.

Rus birliklerinin hedefi, ‘gizli askerleri’, bilhassa de 2014 yılında işgal ettikleri Donbas bölgesinde savaşanları bulmaktı. Bölgede savaşanlar listesindeki adamları ararken, kuşku uyandıran herkesi topladılar.

Kuşku uyandırdığı için toplanan erkekler çırılçıplak soyunmaya zorlandı ve bedenleri tarandı; askeri dövmeler, silah kullanımına işaret eden izler ve ellerinde tetik çekmeye bağlı oluşan nasırlar var mı yok mu diye ayrıntılıca bakıldı.

Igor Konovalov da Yablunska Caddesi’nde yaşıyordu ve kendini silah zoruyla çıplak buldu. Silahı tutan asker ona, “Sivil nüfusu öldürmeyeceğiz” diye garanti verse de tekrar de tehdidi ihmal etmedi: “Ama şu anda parmaklarımızın tetiğin üzerinde olduğunu unutmayın.”

Buça’da yaşayan Oleksandr Viktorovych, çok fazla insanın öldürüldüğünü anlatıyor, “İnsanları saklandıkları bodrumlardan çıkardılar, ellerini bağladılar, çömelttiler ve öldürdüler” diyor.

‘KAÇMAK İSTEYEN ADAM CANLI DİRİ YANMAYA MAHKÛM EDİLDİ’

Rus birlikleri lokal halka konutlarından çıkmamalarını, sokakların yasak olduğunu, bilhassa de Rus kumandanların kasabanın güney sonu olarak belirlediği Yablunska’nın yasak olduğunu söyledi.

Ukrayna kuvvetleri yaklaşıyor ve Rus mevzilerini bombalıyordu. Savaş artık tam manasıyla Buça’ya gelmişti. Yerliler ise karar vermesi imkânsız bir ikilem ortasında kaldı; Buça’daki uğraşa dayanmak ya da bölgeden çıkmaya cüret etmek.

Kaçmaya karar veren aileler, özel araçları ile Kiev’e yanlışsız yola çıktı. Rus birlikleri ise otomobillere ve tahliye otobüslerine ateş açtı.

Iryna Hryhorivna, şahit olduğu o anları şöyle anlatıyor: “İki çocuğu ile bölgeden kaçmaya çalışan bir adamın arabası önümüzden geçiyordu. Arabayı vurdular, alev aldı. Çocuklar kaçmayı başardı lakin adam canlı diri yanmaya mahkûm edildi.”

57 yaşındaki Tanya Nedashkivs’ka, Buça’da öldürülen kocasının yasını tutuyor.

‘YOLA ADIM ATARSANIZ ÖLÜRSÜNÜZ!’

Öğlenden sonraları sokağa çıkma yasağının başlamasıyla birlikte Rus keskin nişancılar, Yablunska ve Vokzalna Caddeleri’nin kesiştiği noktadaki yüksek binalara çıkıp, konuşlanıyorlardı.

Iryna Hryhorivna, askerlerin onlara “Yoldan karşıya geçemezsiniz. Hiçbir yere gidemezsiniz. Kaldırıma ya da yola ayak basarsanız çabucak ölürsünüz” dediğini anlatıyor.

KENT 29 MART’TA KURTARILDI AMA…

Ukrayna ordusu, batıdan ve güneyden Buça’ya hakikat ilerledi. Rus kuvvetleri 29 Mart’ta kenti terk etmek zorunda kaldı.

Ukrayna birlikleri Buça’yı geri aldıktan bir gün sonra, Yablunska Caddesi’nde yaşayan Zubenko ailesi, 59 yaşındaki kuzenini ziyarete gitti. Bay Zubenko ve eşi, kuzenini konutundan 200 metre uzakta sokakta yatarken buldu. Bacaklarda üç, göğsünde ise iki kurşun yarası vardı. Cesedini yoldan alıp meskene getirdiler ve art bahçeye gömdüler. Kent geri alındı lakin geride çok fazla katledilen sivil kaldı…

The Wall Street Journal’ın ‘Horrors of Ukraine’s Bucha Laid Bare on Yablunska Street’ haberinden derlenmiştir.