6 Şubat depremleri: Kamu görevlilerine tek dava yok

Resmi verilere göre 50 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerine ilişkin soruşturmalar devam ediyor, ancak bugüne kadar yürütülen soruşturmalar neticesinde herhangi bir kamu görevlisi sanık sıfatıyla mahkeme önüne çıkarılamadı.

Adıyaman’daki İsias Otel, Kahramanmaraş’taki Ezgi Apartmanı ve Sait Bey Apartmanı gibi simge davalarda denetim görevini eksik yapan kamu görevlilerine “tali kusur” verilirken İçişleri Bakanlığından bu kişilerle ilgili soruşturma izni çıkmadı. Kahramanmaraş ve Adıyaman baro başkanları kamu görevlileri hakkındaki soruşturmaların ilerlememesini eleştiriyor.

DW Türkçe de birinci yılına yaklaşan depreme ilişkin yargılamaların ne durumda olduğunu araştırdı.

DW Türkçe’nin edindiği bilgiye göre, deprem bölgesinde yıkılan ya da üzerindeimara aykırı değişiklik yapılan binalarla ilgili sorumlulukları bulunan kişilerle ilgili yürütülen soruşturmalarda 2 bin 622 şüpheli hakkında soruşturma başlatıldı. Bu soruşturmalar kapsamında 259 kişi tutuklandı, 946 şüpheli hakkında adli kontrol kararı alındı. Soruşturmalar kapsamında bugüne kadar 190 iddianame hazırlandı, bunlardan 154’ü kabul edilerek davaya dönüştü. Bu davalarda 126’ü tutuklu olmak üzere 461 sanık yargılanıyor. 36 iddianame ise henüz mahkemeler tarafından değerlendirme aşamasında bulunuyor. Bu soruşturmalar kapsamında da 8’i tutuklu, 55 şüpheli bulunuyor.

Kamu görevlilerinden hesap soruldu mu?

Depremde yıkılan binaların yapımı sırasında yasal olarak sorumluluğu bulunan başta belediyeler olmak üzere kamu görevlileri hakkındaki soruşturmalardan depremin üzerinden 11 ay geçmesine rağmen henüz bir sonuç yok. Yıkılan binalarda sorumluluğu bulunan kamu görevlileri hakkında denetim görevini ihmal ettiği iddiasıyla şimdiye kadar açılmış bir dava bulunmuyor.

Adıyaman, 28 Şubat 2023 Fotoğraf: Orhan Pehlul/dpa/picture alliance

DW Türkçe’ye konuşan Adıyaman Baro Başkanı Bilal Doğan, deprem soruşturmalarının en büyük eksiğinin kamu görevlileri yönünden olduğunu söyledi. Kentte kamu görevlileriyle ilgili soruşturma başlatılmadığını kaydeden Doğan, “Deprem soruşturmaları kapsamında savcılıklara gelen bilirkişi raporları var. Bu raporlarda kamu görevlilerine de kusur atfedildi. Ancak şu ana kadar kamu görevlilerine açılmış bir soruşturma da yok dava da yok. Onunla ilgili prosedür işliyor. Soruşturma izni alınması lazım. Ancak bildiğimiz kadarıyla verilmiş bir soruşturma izni yok” dedi.

Kahramanmaraş Baro Başkanı Muhammed Burak Gül de DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, kamu görevlileri yönünden deprem soruşturmalarının ilerlememesini eleştirdi. Bu kişiler hakkında izin süreçlerinin işletildiğini belirten Gül şunları kaydetti:

“Bilirkişi raporlarında kamu görevlilerine tali kusur atfediliyor. Ancak bazı dosyalar açısından biz bunu yetersiz buluyoruz. Çünkü yıkılan bazı binalarda kaçak yapılar var. Denetim görevlerini ihmal ettiler. İmarla ilgili sıkıntılar var. Bu noktada biz de hukuk kurumu olarak en baştaki amacımız adaletin herkes için tesisi. Ülkemizin deprem ülkesi olduğu gerçeği yadsınamaz. Böylesi büyük acıların bir daha yaşanmaması için kamunun üzerine düşeni yapması lazım. O noktada kamu görevlilerinin ihmali ortaya konulursa bundan sonra ülkemizde yaşanabilecek bir depremde aynı acılar bir daha yaşanmaz. Bir de kamu vicdanı rahatlaması lazım.”

Depremde sorumluluğu bulunan belediye görevlileri hakkındaki soruşturma izinlerini İçişleri Bakanlığı veriyor.

İsias Otel’in zemin etüt raporu yok

Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan binalarla ilgili kamu görevlilerinin sorumluluğunu gösteren birçok rapor hazırlandı. Ancak bu raporlarda belediye görevlilerine yönelik kusur oranı “asli” değil, “tali kusur” olarak yorumlandı.

Adıyaman’da yıkılan İsias Oteli’nin enkazıFotoğraf: Mirjam Schmitt/dpa

Bunlardan biri Adıyaman’da 72 kişinin hayatını kaybettiği Grand İsias Otel’e ilişkin. Yapım tarihi 1993 olan otelin depremde yıkılmasına ilişkin Karadeniz Teknik Üniversitesi tarafından hazırlanan bilirkişi raporunda, “Binanın zemin etüt raporu bulunmamaktadır” tespiti yapıldı. Yine otelde proje ile uygulama arasında farklılıklar tespit edildi. Bilirkişiler, malzeme kalitesini de yetersiz buldu. Eksikliklerle ilgili bina sahiplerinin asli kusurlu bulunduğu raporda Belediye Yapı Kontrol Birimi ise “tali kusurlu” olarak gösterildi.

Raporda yer alan bilgilere göre dokuz kattan oluşan binaya ruhsatsız olarak 2016 yılında 10’uncu kat inşa edildi. Kaçak kata 2018’de çıkarılan İmaf Affı kapsamında da “yapı kayıt belgesi” alındı.

Ezgi Apartmanı’nda belediye de kusurlu

Kamu görevlilerinin ihmalinin gündeme geldiği bir diğer dosya ise Ezgi Apartmanı davası oldu. Kahramanmaraş’ın Onikişubat ilçesinde bulunan Ezgi Apartmanı’nın yıkılması sonucunda 35 kişi yaşamını yitirdi. Yapım yılı 1996 olan Ezgi Apartmanı 10 kattan oluşuyordu.

Karadeniz Teknik Üniversitesi tarafından hazırlanan bilirkişi raporunda çatı katının kullanımda olmasının ilave bir kata sahip olduğunu gösterdiği vurgulandı. 2017 yılında binanın girişinde bulunan Kervan Pastanesi’nin tadilatı sırasında kolon kesildiği, servis asansörü için döşeme boşluğu ve havalandırma amaçlı perde duvarlarda delikler açıldığı tespit edildi. Bilirkişi raporunda binanın müteahhidi asli kusurlu bulundu. Belediyenin ilgili birimindeki yapı ruhsatlarında proje kontrollerinden sorumlu kişiler ile belediyenin Yapı Kontrol Birimi ise tali kusurlu olarak görüldü. Kolon kesilmesine işaret edilen raporda “zemin raporunun olmadığı”, malzeme kalitesinin yetersiz olduğu vurgulandı.

Savcılık, Ezgi Apartmanı’na ilişkin beş kişi hakkında dava açtı. Pastanenin işletmecileri olan ve haklarında yakalama kararı bulunan Sami Kervancıoğlu ve Mustafa Pekel ile pastanenin iç mekan tasarımcısı Ertan Danacı’nın “olası kastla kasten öldürme ve yaralama” suçlarından, müteahhit Yakup Aktaş ve tutuklu fenni mesul Mehmet Tekin hakkında ise “bilinçli taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olmak” suçlamalarından ceza istendi.

Ancak bilirkişi raporunda kusurlarına işaret edilen belediye yetkilileriyle ilgili herhangi bir dava açılabilmiş değil.

Ebrar Sitesi ve Sait Bey Apartmanı ile ilgili soruşturmalar

Yine Kahramanmaraş’ta yıkılan Ebrar Sitesi’nde de Kahramanmaraş Belediyesinin o dönemki yetkililerinin sorumluluğu gündeme geldi. Mağdurlar, başta o dönemki belediye başkanları ile valiler olmak üzere kamu görevlileri hakkında suç duyurusunda bulundu. Binanın, zemin sıvılaşması olan alüvyonlu bir bölgede inşa edildiğine dikkat çekildi. Yapımına 1997 yılında başlanan 2011 yılına kadar etaplar halinde 22 blok inşa edilen sitede, art arda meydana gelen iki büyük depremden sonra sadece dört blok ayakta kaldı. Her katında dört dairenin bulunduğu, her blokun 10 katlı olduğu sitede bin 400 kişi hayatını kaybetti.

Kahramanmaraş’ta yerle bir olan Ebrar Sitesi’nden geriye kalan boşlukFotoğraf: Ozan Kose/AFP/Getty Images

Benzer örnek Kahramanmaraş’ta 44 kişinin hayatını kaybettiği Sait Bey Apartmanı soruşturmasında da yaşandı. DW Türkçe’ye konuşan mağdur avukatı Serhat Türkmen, arasında müteahhit ve yapı denetim firmasının olduğu yedi kişiye dava açıldığını ancak sanıklar arasında kamu görevlilerinin bulunmadığını söyledi. Bilirkişi raporunda kamu görevlilerine tali kusur verildiğini anlatan Türkmen, “Bizim apartmanımızın ilk 3,5 katı ruhsatsız şekilde yapılmış. Daha sonra belediyeye ruhsat için başvurmuşlar. 3,5 kattan sonra belediye ruhsat vermiş buraya. Aslında belediye kendi kendine kanun olmadan imar affını uygulamış” dedi.

İçişleri Bakanlığı yetkilileri ise bugüne kadar kaç belediye görevlisi hakkında soruşturma izni verildiği sorusuna yanıt vermekten kaçındı.

DW Türkçe’ye sansürsüz nasıl ulaşabilirim?